Chương 2. Đặc điểm và tính chất của đá - Biến dạng là hình thức thể hiện tổng quát của các quá trình cơ học xảy ra trong mẫu đá, khối đá dưới tác động của công tác khai đào và các trường ứng suất, trường khí ngầm, nước ngầm. | Cơ học đá ứng dụng trong xây dựng công trình ngầm và khai thác mỏ CHƯƠNG 2 ĐẶC ĐIỂM VÀ TÍNH CHẤT CỦA ĐÀ . Tổng quan Biến dạng là hình thức thể hiện tổng quát của các quá trình cơ học xảy ra trong mẫu đá khối đá dưới tác động của công tác khai đào và các trường ứng suất trường khí ngầm nước ngầm. Đây chính là biểu hiện cơ bản của các loại vật liệu khác nhau có thể dễ dàng quan sát đo đạc được khi chúng chịu sự tác dụng của ngoại lực. Quá trình tác dụng lực lên một vật thể nào đó sẽ làm xuất hiện biến dạng trong vật thể. Sự lan truyền biến dạng từ điểm này tới điểm khác sẽ đảm bảo cho quá trình truyền lực trong toàn bộ vật thể. Để đánh giá mật độ các lực đó trong vật thể các nhà cơ học đã đưa ra khái niệm ứng suất . So với khái niệm biến dạng khái niệm ứng suất mang đặc tính trừu tượng. Trên thực tế người ta không thể đo được ứng suất mà chỉ xác định chúng bằng phương pháp gián tiếp thường thông qua giá trị biến dạng đã biết . Thông thường sơ đồ mô tả trạng thái cơ học của vật thể nghiên cứu mẫu đá khối đá được xây dựng trên nguyên tắc lực tác dụng-ứng suất-biến dạng . Trạng thái cơ học của vật thể được xác định bằng mức độ trạng thái biến dạng của chính nó. Từ kết quả nghiên cứu cơ chế biến dạng và phá huỷ của mẫu đá các nhà địa cơ học đã xây dựng biểu đồ ứng suất-biến dạng tổng quát hình 2 . Biểu đồ ứng suất-biến dạng tổng quát có thể xây dựng bằng các thiết bị thí nghiệm các loại máy nén có độ cứng cao hoặc bằng các loại máy nén thông thường với thiết bị đảm bảo có thể tiến hành thí nghiệm sao cho tốc độ biến dạng không đổi. Trong các thí nghiệm cơ học đá ví dụ khi nén đơn trục thông thường máy nén và mẫu đá phải chịu tác động của cùng một tải trọng. Trong mẫu đá và máy nén đồng thời sẽ xuất hiện biến dạng đàn hồi. Như vậy tại đây sẽ xảy ra quá trình tác dụng tương hỗ trong hệ máy nén-mẫu đá . Những loại máy nén mềm hơn sẽ tích luỹ một lượng năng lượng biến dạng lớn hơn so với các máy nén có độ cứng cao hơn. Tại thời điểm tải trọng đạt tới giá trị kháng .
