Phương pháp được xây dựng trên cơ sở mối quan hệ toán học giữa góc thị sai ϕ không đổi và cạnh đáy l thay đổi tỷ lệ thuận với độ dài cần đo. Để có thể đo dài bằng phương pháp này thì màng dây chữ thập của máy kinh vĩ ( hay máy thuỷ bình ) còn cấu tạo thêm hai chỉ ngang đối xứng qua chỉ ngang cơ bản để tạo góc thị sai ( hình ) | TRẮC ĐỊA Phần 2. Đo các yếu tố cơ bản Phương pháp được xây dựng trên cơ sở mối quan hệ toán học giữa góc thị sai ọ không đổi và cạnh đáy l thay đổi tỷ lệ thuận với độ dài cần đo. Để có thể đo dài bằng phương pháp này thì màng dây chữ thập của máy kinh vĩ hay máy thuỷ bình còn cấu tạo thêm hai chỉ ngang đối xứng qua chỉ ngang cơ bản để tạo góc thị sai hình . Trường hợp ống kính nằm ngang Từ hình vẽ ta có D â f D Trong đó ỗ - khoảng cách từ trục quay của máy kinh vĩ tới quang tâm kính vật fv - tiêu cự kính vật. Hai thông số này trong chế tạo đã biết và đặt c ỗ fv gọi là hằng số cộng của máy. Còn đại lượng D tính bởi công thức Hình w 1 2 D . 2 2 D c Với l t - d là hiệu số đọc chỉ trên và dưới ọ - góc thị sai. Đặt k 2ctg22 ta có công thức xác định khoảng cách D c Khi thay đổi đường kính màng dây chữ thập sao cho ọ 34 22 thì k 100. Công thức thực dụng khi đo chiều dài là D 100 x l l D . Trường hợp ống kính nằm nghiêng Giả sử trục ngắm ống kính nghiêng so với mặt phẳng ngang một góc V trong trường hợp này phải có thêm một bước chuyển từ chiều dài nghiêng về nằm ngang. Để chứng minh công thức ta tưởng tượng một mia ảo lo vuông góc với trục ngắm ống kính Og tại g hình . Như trường hợp đầu đối với mia ảo ta có Og C với lo l. cosv ta có Og C k. l. cosv Xét tam giác vuông tOB có OB D Og . cos V o F thay Og ở công thức vào ta có v D C k. l. cosv .cosV . A B Có thể coi D C k. l .cos2V Hình do B Điều này có nghĩa là đối với trường hợp ống kính nghiêng so với mặt phẳng ngang một góc V khi đo chiều tiến hành đo như ống kính nằm ngang. Tuy nhiên phải đo thêm góc V và nhân vào chiều dài đo được với cos2V . Phương pháp này cho phép đo cạnh với sai số tương đối 1 300. . Đo dài bằng mia Bala Biên soạn Văn Định 13 Dùng cho sinh viên khối kỹ thuật TRẮC ĐỊA Phần 2. Đo các yếu tố cơ bản Phương pháp này về nguyên lý giống như đo bằng máy kinh vĩ và mia đứng tuy nhiên có mấy điểm khác nhau cơ bản sau - Phương
