Người Thái đen ở Sơn La có nhiều lễ hội diễn ra trong năm. Trong bất cứ lễ hoặc hội nào, ngoài trang phục, cách tiến hành nghi lễ ra thì âm nhạc, múa luôn là những thành tố vô cùng quan trọng vừa có vai trò thông linh, vừa làm nhiệm vụ kết nối cộng đồng trong một không gian thiêng. Lễ xên lảu nó (lễ cúng rượu măng) là điểm nhấn mang những sắc thái riêng của người Thái đen ở Sơn La, mà âm nhạc, múa cũng không năm ngoài quy luật ấy | ÂM NHẠC VÀ MÚA TRONG LỄ XÊN LẢU NÓ Người Thái đen ở Sơn La có nhiều lễ hội diễn ra trong năm. Trong bất cứ lễ hoặc hội nào ngoài trang phục cách tiến hành nghi lễ ra thì âm nhạc múa luôn là những thành tố vô cùng quan trọng vừa có vai trò thông linh vừa làm nhiệm vụ kết nối cộng đồng trong một không gian thiêng. Lễ xên lảu nó lễ cúng rượu măng là điểm nhấn mang những sắc thái riêng của người Thái đen ở Sơn La mà âm nhạc múa cũng không năm ngoài quy luật ấy. Âm nhạc trong lễ xên lảu nó Trong xên lảu nó âm nhạc đóng vai trò chủ đạo. Cuộc hành lễ được thực hiện bằng liên khúc các bài hát mà một chủ thầy cúng hát có sự hợp sức bằng bè đệm của mộtpí người thổi sáo hoặc đánh đàn mô tả lại quá trình hành quân lên mường trời. Cuộc hành trình tuy trải qua bao gian nan nhưng nhờ có tài năng xuất chúng của vị nguyên soái và đội quân âm binh bách chiến bách thắng nên một chủ cùng linh hồn các con nuôi lên đến được mường trời mời được các tổ sư thần linh xuống dự lễ. Để diễn tả rõ hành trình ấy đòi hỏi âm nhạc phải có sức biểu hiện khá ấn tượng để người nghe hiểu được những gì mà lời khắp do một chủ mô tả trên nền nhạc đệm của pí. Từ đó người nghe sẽ tưởng tượng và dõi theo để có một cảm xúc phù hợp với nội dung mà lời khắp đã gợi. Không gian đó làm người nghe hoàn toàn tin vào các chặng đường gian nan khác nhau vừa trải qua cũng như tin vào tài năng xuất chúng của một chủ và phép màu của đội quân âm binh. Sự tương phản về tính chất âm nhạc trong các làn điệu thể hiện ở từng chặng đường khác nhau cũng góp phần làm tăng thêm sức biểu hiện của âm nhạc tín ngưỡng trong lễ xên lảu nó. Có thể lược qua mộ số làn điệu âm nhạc như sau Pông một đánh thức đội âm binh quân tướng một - tướng ở trên trời . Đây là làn điệu tả lại quãng đường một chủ lên mường trời mời các vị tổ sư và thần linh xuống dự lễ. Chặng đường đi khi thì qua đẳm lúc lại vượt nặm Ta Khái sông lớn đầy rẫy gian nan nguy hiểm nhưng một chủ và linh hồn của các con nuôi được đoàn quân âm binh bách chiến bách thắng phù trợ
