Cùng ra đời từ xa xưa với tục ăn trầu là phong tục đón năm mới hay còn gọi là Tết, Tết vừa là một phong tục đồng thời cũng là một tín ngưỡng và cũng là một lễ hội của người Việt cùng một số dân tộc khác. Một số dân tộc khác đón năm mới trong thời gian khác và tên gọi đặc trưng của mình như Chol Chnam Thmay (khoảng tháng 4) của người Khmer, Katê (khoảng tháng 10) của người Chăm Bàlamôm,. | cánh đồng Nghĩa Lộ là trung tâm . Cháu Tạo Ngần là Lạng Chượng cầm binh đánh thắng dẫn các bộ tộc Nam Á từ Nghĩa Lộ qua Son La và tới Diện Biến. cuộc hành trình của Lạng Chượng mở đẩu giai đoạn bọn thống trị Thái làm chủ miến Tây Bác 1 Theo sách dã sử 2 và truyền thuyết của chính người Thái Lạng Chương phải chật vật lắm mới tháng nổi quân Nam Á. Truyền thuyết Thái kể rằng quân Xá tức Nam Ấ có tên ỉàm bằng đổng sác nhọn quân Thái chỉ có tên tre. Lạng Chượng mới lập mưu thách nhau bấn xem tên ai cắm vào đá là thắng. Quân Xá bắn tên đổng vào đá thì bật ra. Quân Thái nạp cục sáp ong vào đấu tên tre nên bắn vào đá thì dính. Quân Xá chịu thua phải đê quân Thái chiếm đất còn quân Xá phải chạy vào rừng sâu mà ở 3 Truyển thuyết cũng kể ràng quân Xá thua chảng những mất đất mà còn phải dâng trông đống cho quần Thái 4 . Từ đấy các dân tộc Nam Ấ suy thoái dẩn nền văn ho a huy hoàng thuỏ ấy bị mai một rất nhiẽu. Ngày nay trong vãn hóa của họ đã có nhiểu yếu tó Thái. Chẳng hạn họ đã hoàn toàn quên mất nền âm nhạc của mình mà chỉ còn biết sử dụng các làn điệu Thái để hát. Ngược lại người Thái lại học được rất nhiéu từ ván hóa cùa những người bản địa chiến bại khiến cho vãn hóa Thái đặc biệt là Thái Đen Tây Bắc loại biệt hẳn với vãn ho a những người anh em chung cỏi nguồn cùa họ như người Tày phía Đông và người Lào phía Tây. Chỉnh quá trình hỗn dung và tiếp biến văn ho a đó đã tạo nên sác thái vùng vãn hóa Tây Bác thông qua vàn ho a Thái là chủ thể 1 Đặng Nghiêm Vạn Đinh Xuân Um Sdd. 2 Nhu cuốn lay Pú xóc Dõi theo bưóc đuòng chinh chiến eúa ỏng cha . 3 lu liệu sUu tầm tại Scln u nam 1959 cùa tác già. 4 Trong iỗ hội Xên ra cúa nguòi Thái Thuận Chau co cà mộr mục diền tại cành ngUiii Xá díìng trông Xã xú coong 218 II - ĐẶC ĐIỂM VÙNG VÀN HÓA TÂY BẮC Từ mươi thế kỉ trở lại đây với vai trò chủ thể trong lịch sử phát triển của vùng văn hóa Thái với những yếu tố tiếp biến từ vãn hóa Đông Nam Á nổi lên như một sắc thãi đại diện cho vân hóa Tây Bắc. Trước hết xin bắt đầu từ văn ho a
