Cơ sở tế bào của biến dị di truyền Mục tiêu: Sau khi học xong chương này, học viên sẽ có khả năng: - Phân biệt được hiện tượng thường biến và biến dị di truyền. - Trình bày được hiện tượng đột biến gen, đột biến thể nhiễm sắc và biến dị tái tổ hợp. - Trình bày đựơc các dạng đột biến gen và hậu quả của chúng. Cơ sở phân tử của đột biến gen. - Trình bày được hiện tượng đột biến cấu trúc thể nhiễm sắc, mất đoạn, lặp đoạn, đảo đoạn, chuyển đoạn, hậu. | 70 Chương 3 Cơ sở tê bào của biên dị di truyền Mục tiêu Sau khi học xong chương này học viên sẽ có khả năng - Phân biệt được hiện tượng thường biến và biến dị di truyền. - Trình bày được hiện tượng đột biến gen đột biến thể nhiễm sắc và biến dị tái tổ hợp. - Trình bày đựơc các dạng đột biến gen và hậu quả của chúng. Cơ sở phân tử của đột biến gen. - Trình bày được hiện tượng đột biến cấu trúc thể nhiễm sắc mất đoạn lặp đoạn đảo đoạn chuyển đoạn hậu quả. - Mô tả được bộ thể nhiễm sắc và đột biến số lượng thể nhiễm sắc. - Trình bày được khái niệm đa bội lệch bội hậu quả. - Trình bày được nguyên nhân cơ bản của đột biến các tác nhân gây đột biến. Đặc tính biên dị của cơ thể Cơ thể sống không chỉ có đặc tính di truyền tức là đặc tính thể hiện ở cơ thể con cái có tính trạng giống bố mẹ nhưng đồng thời còn có các đặc tính biến dị thể hiện ở chỗ cơ thể con cái có nhiều tính trạng khác bố mẹ. Các nhà di truyền học phân biệt hai loại biến dị là thường biến modification và biến dị di truyền genetic variation . Ta hãy xét xem hai loại biến dị này sai khác nhau ở những điểm nào. Thường biên Thường biến modification là các biến dị biểu hiện ra ở kiểu hình do tác động của điều kiện môi trường. Nó thể hiện mức phản ứng của kiểu gen đối với điều kiện môi trường. Thường biến không di truyền cho con cháu. Ví dụ cá bơn sống ở nền cát đen cơ thể có màu sẫm khi chuyển sang sống ở nền cát trắng da chúng trở nên có màu sáng. Nếu chúng ta chuyển cá bơn có màu sáng sang sống ở nền cát đen chúng trở nên sẫm hơn. Ví dụ cây rau mác sống ở nước thường có nhiều dạng lá khác nhau lá trên không khí có hình mác còn lá ở mặt nước có hình bản. Nếu chúng ta đem trồng cây rau mác ở môi trường cạn thì lá của chúng chỉ toàn là hình mác. Thường biến thường mang tính thích nghi với môi trường. 71 Biến dị di truyền Biến dị di truyền genetic variation là các biến đổi trong kiểu gen có thể được biểu hiện hoặc không ra kiểu hình. Nguyên nhân có thể do ngẫu nhiên hoặc do cơ chế tái tổ hợp trong
