Ngoài hai đơn vị chiết đoạn tính trên, không thể không kể tới loại đơn vị chiết đoạn tính thứ ba là thanh điệu. Hệ thống thanh điệu này gồm 8 âm vị sau đây: | Các đơn vị siêu đoạn tính phần cuối Ngoài hai đơn vị chiết đoạn tính trên không thể không kể tới loại đơn vị chiết đoạn tính thứ ba là thanh điệu. Hệ thống thanh điệu này gồm 8 âm vị sau đây STT Quốc ngữ Phiên âm Ví dụ 1. 0 1 ta 2. 2 tà 3. 3 tã 4. 4 tả 5. 5 tá 6. . 6 tạ 7. 7 tát 8. . 8 tạt Để biểu diễn âm vị học cho các thanh vị chúng ta cần liệt kê ra các nét khu biệt cua thanh vị tiếng Việt. Các thanh điệu tiếng Việt khu biệt nhau theo các đặc điểm về mặt cao độ và các đặc điểm về mặt cấu âm Các đặc điểm không thuần tuý do cạo độ quy định . Đó là những dấu vết còn lại trong sự tiến hoá từ chiết đoạn tính sang siêu đoạn tính từ một ngôn ngữ không có thanh điệu trở thành ngôn ngữ có thanh điệu chúng ta gọi đó là những nét sạn . các nét khu biệt của thanh điệu tiếng Việt được thể hiện trong Ma trận thanh điệu tiếng Việt dưới đây Thanh vị Nét khu biệt Cao Thấp Bằng Trắc 1 hướng 2 hướng Sạn 1 0 0 2 - 0 0 3 - - 4 - - 5 - - - 6 - - - 7 - - 8 - - - Ma trận này nhìn theo sự phân loại lưỡng phân hoá của âm vị học hiện đại tạo nên sơ đồ cây Thanh vị bẩng -bang -sạn sạn .1 -đơn hướng đơn hướng r H cao 1 1 1 1 -cao cao -cao 1 1 1 r 1 1 r 1 cao -cao cac 1 1 1 -cao 1 1 2 3 4 5 6 171 Ìsì Lưu ý Thuộc tính sạn là nét dư đối với thanh trắc truyền thống 3 4 5 6. Quá trình hình thành thanh điệu tiếng Việt đã chứng minh sự lột xác gần như hoàn toàn của các thuộc tính cố hữu và chiết đoạn nằm trong các thanh này. Tuy nhiên trong sự hiện thực hoá của các phương ngữ người ta vẫn còn thấy lác đác các dấu vết chiết đoạn trong các hệ thanh khập khiễng như Tiếng Thanh Hoá Nam Bộ ngã - hỏi nhập 1 Tiếng Nghệ ngã - nặng nhập 1 Hà Tĩnh Quảng Bình hỏi - sắc dễ bị nhầm lẫn. Một số nơi khác 4 thanh trắc này có thể chỉ còn 2 hoặc 3 hoặc 1 thanh vị tiếng Nghi Lộc . Để biểu diễn âm vị học cho thanh vị chúng ta xếp phần biểu diễn thanh vào phần cuối cùng ở vế bên phải của một biểu diễn âm vị học. Ví dụ với trường hợp thanh 4 trong âm kwa4 quả PAT NAT TĐT tắc đơn - bằng - trước Tròn môi răng-lợi - đơn .
