1. Khái niệm chung về trực chỉ - Trực chỉ về thực chất là một hiện tượng nằm trong phạm vi quy chiếu. - Cách gọi trực chỉ bắt nguồn từ những hành động chỉ xuất ngoài ngôn ngữ. Vì vậy, trực chỉ được dùng để áp dụng cho những phương tiện ngôn ngữ thực hiện chức năng quy chiếu. Hay, nói một cách khác, nó chỉ ra và đồng nhất quy chiếu bằng cách trực tiếp dựa ngay vào những mốc do hành động phát ngôn của người nói tạo ra. Những mốc cơ bản là: người nói –. | Trực chỉ 1. Khái niệm chung về trực chỉ - Trực chỉ về thực chất là một hiện tượng nằm trong phạm vi quy chiếu. - Cách gọi trực chỉ bắt nguồn từ những hành động chỉ xuất ngoài ngôn ngữ. Vì vậy trực chỉ được dùng để áp dụng cho những phương tiện ngôn ngữ thực hiện chức năng quy chiếu. Hay nói một cách khác nó chỉ ra và đồng nhất quy chiếu bằng cách trực tiếp dựa ngay vào những mốc do hành động phát ngôn của người nói tạo ra. Những mốc cơ bản là người nói - lúc nói - nơi nói. - Các phương tiện thực hiện chức năng trực chỉ tôi tao mày. hôm qua hôm nay ngày mai. đây kia. Ngoài ra những phương tiện về phạm trù thời cũng mang nội dung có tính trực chỉ. 2. Những đặc trưng chung của các phương tiện trực chỉ - Ngay trong nghĩa của nó đã chứa nhân tố người nói. Hệ quả là Viện đến nhân tố người nói lấy người nói như là một yếu tố chi phối các hệ toạ độ Lấy cái Tôi làm trung tâm. Phương thức xác định quy chiếu của trực chỉ được gọi là chỉ xuất có tính chủ quan. - Quy chiếu của yếu tố trực chỉ khả biến theo hành động phát ngôn. Và nó chỉ được xác định khi gắn với hành động phát ngôn mà thôi. - Các hệ quả Các phát ngôn chứa yếu tố trực chỉ sẽ không thể có giá trị chân thực không có giá trị giao tiếp xác định nếu không xác định được quy chiếu cụ thể của nó . Do vậy các phát ngôn có yếu tố trực chỉ có nét gần với các hàm mệnh đề . Chúng ta phải chú ý có những yếu tố về bản chất và chức năng điển hình thường thấy là trực chỉ. Nhưng trong những ngữ cảnh nhất định trong những cách dùng nhất định nó không còn gắn với những mốc do hành động phát ngôn tạo ra. Trong những cách dùng đó yếu tố trực chỉ không còn mang tính trực chỉ. Ví dụ 1 Người du mục thích sống nay đây mai đó. 2 Tôi tư duy là tôi tồn tại. 3 Bây giờ là một phương tiện thực hiện chức năng trực chỉ trong tiếng Việt. 4 Hãy dùng từ bây giờ để đặt câu. Trong các câu 3 và 4 các yếu tố trực chỉ được coi là những yếu tố siêu ngôn ngữ. Cần phân biệt trực chỉ với những phương tiện ngôn ngữ khác tuy trong nghĩa của nó có liên quan .
