theo nguyên nghĩa có thể hiểu là: 1- Chữ ( ¯ß ) một bên là chữ Huyết ( ¦å ) một bên là chữ Phái (¬£ ) là ngành, là chi phái nhánh), ý nói rằng mạch là một phái, một ngành của huyết, ở trong đó, huyết lưu thông. 2- Một bên là chữ Huyết (¦å) một bên là chữ Vĩnh (¥Ã) là lâu dài, ý nói có mạch (có huyết), còn mạch thì có thể còn sống lâu dài (mất mạch, mạch không đập nữa là chết). 3- Một bên là chữ Nhục (bộ Nhục ¤ë) một. | ĐẠI CƯƠNG Chữ MẠCH theo nguyên nghĩa có thể hiểu là 1- Chữ B một bên là chữ Huyết jả một bên là chữ Phái - là ngành là chi phái nhánh ý nói rằng mạch là một phái một ngành của huyết ở trong đó huyết lưu thông. 2- Một bên là chữ Huyết Ịả một bên là chữ Vĩnh à là lâu dài ý nói có mạch có huyết còn mạch thì có thể còn sống lâu dài mất mạch mạch không đập nữa là chết . 3- Một bên là chữ Nhục bộ Nhục Qẻ một bên là chữ Vĩnh à là lâu dài ý nói có mạch thì sống lâu không còn mạch thì chết . Như vậy theo YHCT mạch là biểu hiện của Khí Huyết lưu hành ngày đêm khắp cả cơ thể con người. Theo YHHĐ mạch là làn sóng áp huyết từ tim chuyển ra động mạch lan truyền dài theo ống mạch với tốc độ bình thường là 9m giây. Theo YHCT chẩn mạch là thầy thuốc dùng ngón tay của mình bắt mạch của người bệnh để phân biệt mạch tượng rồi kết hợp với các phép Vọng nhìn Văn nghe Vấn hỏi để chẩn đoán âm dương biểu lý hàn nhiệt hư thực của bệnh chứng. GIÁ TRỊ CỦA VIỆC CHẨN MẠCH - Sách Trung Y Học Khái Luận ghi Chẩn đoán mạch tượng có thể hiểu rõ được sự biến hóa của bệnh tà theo đó mà phân biệt chứng hậu mặt khác lại có thể dò được sự thường hoặc biến của khí huyết theo đó mà suy đoán được sự thịnh suy của chính khí làm cho thầy thuốc có thể nắm vững được chiều hướng tiêu trưởng trên lâm sàng . - Thiên Nghịch Thuận L. ghi Sự thịnh suy của mạch là để xét biết được sự hư hoặc thực hữu dư hoặc bất túc của khí . - Thiên Phương Thịnh Suy Luận T. Vấn 80 nêu lên cụ thể giá trị của việc chẩn mạch . . Đem những tình hình tỉ mỉ đã xem xét được mà tổng hợp lại suy tìm sự biến hóa của âm dương hiểu rõ bệnh tình của ngũ tạng rút ra được kết luận đúng đắn rồi căn cứ vào điểm cốt yếu của hư thực ngũ chẩn ngũ độ để phán đoán
