Tham khảo tài liệu 'giáo trình thiên văn học đại cương 4', khoa học xã hội, - ko xu dung - văn học việt nam phục vụ nhu cầu học tập, nghiên cứu và làm việc hiệu quả | m khối lượng một ngôi sao nào đó trong thiên hà v Vận tốc quay của ngôi sao quanh tâm thiên hà G Hằng số hấp dẫn R là khoảng cách từ tâm thiên hà đến ngôi sao Vậy M G Sự thực thì khối lượng không tập trung ở tâm thiên hà nên người ta còn tính khối lượng bằng phương pháp khác như phương pháp thế năng hoặc phương pháp độ trưng. Kết quả cho thấy đa số thiên hà có khối lượng cõ 1011 Ms Hàng trăm tỷ mặt trời . c Khoảng cách Người ta xác định khoảng cách đến thiên hà dựa vào định luật Hubble nổi tiếng mà ta sẽ nói sau d v H H Hằng số Hubble cỡ 50 - 100km 3. Hiện tượng lệch về phía đỏ Red - Shifts - Định luật Hubble. Vào đầu thế kỷ này người ta đã chụp ảnh được quang phổ của trên 70 thiên hà và thấy chúng đều bị lệch về phía đỏ chứng tỏ các thiên hà đang chạy xa chúng ta. Năm 1929 Hubble đã tìm cách liên hệ giữa độ lệch Doppler đó và khoảng cách đến thiên thể. Từ công thức độ lệch Doppler là v AX AX .Z - cho - Z c X X thì v Ông thấy các thiên hà càng ở xa chúng ta càng chạy nhanh có nghĩa là vận tốc tỷ lệ với khoảng cách v d và hệ số tỷ lệ là H - mang tên ông là hằng số Hubble H. Ngày nay người ta đang còn tranh cãi về giá trị của H. Nó có thể có giá trị từ 50km s. Mps đến 100km . Định luật Hubble có dạng v Trong đó v - vận tốc của thiên thể theo phương nhìn được xác định từ độ lệch Doppler __AZ v c -- Z H - Hằng số Hubble d - Khoảng cách từ trái đất đến thiên thể. Các kết quả quan sát cho thấy các thiên thể đều dãn ra xa nhau chứ không phải xa một tâm nào cố định y như các điểm trên quả bong bóng khi thổi bong bóng lên bong bóng nở ra các điểm đều xa nhau . Điều này giúp người ta kết luận là phần vũ trụ quan sát được của chúng ta đang nở ra. Và đó là chứng cứ cho học thuyết về nguồn gốc vũ trụ Big - Bang. Ý nghĩa của hằng số Hubble. Ta có H v 100 km lấy trung bình d có nghĩa là nếu thiên hà ở xa 1 Mps ps thì có vận tốc chuyển động xa chúng ta là 100km s. Nếu tính qua đơn vị nas năm ánh sáng thì H 22km s. M. nas. Chú ý IMnas 106nas Do
