Lịch sử ngoại xâm liên miên, người Việt quen sống co lại, ít có khao khát ra với thế giới, hiểu thế giới. Càng co lại ta càng đánh mất đi khả năng phát triển, càng không đủ bản lĩnh để ra với thế giới và hiểu thế giới. Nhìn lại thời gian mấy chục năm nay, dễ thấy Việt Nam sau chiến tranh đã trải qua một quá trình, lúc chậm lúc nhanh, nhiều lúc như là quanh co, hỗn loạn, nhưng nhìn chung đến nay đã chạm tới một cái ngưỡng và cần lo để chuyển sang. | NÂNG TRÌNH ĐỘ SỐNG ĐỂ THÍCH NGHI - PHÁT TRIỂN Vương Trí Nhàn Lịch sử ngoại xâm liên miên người Việt quen sống co lại ít có khao khát ra với thế giới hiểu thế giới. Càng co lại ta càng đánh mất đi khả năng phát triển càng không đủ bản lĩnh để ra với thế giới và hiểu thế giới. Nhìn lại thời gian mấy chục năm nay dễ thấy Việt Nam sau chiến tranh đã trải qua một quá trình lúc chậm lúc nhanh nhiều lúc như là quanh co hỗn loạn nhưng nhìn chung đến nay đã chạm tới một cái ngưỡng và cần lo để chuyển sang giai đoạn mới. Có thể hình dung xã hội VN trong quá khứ là đoàn quân tổ chức với nhiệt tình và quyết tâm giữ nước hơn là xã hội làm ăn. Chiến tranh cho phép người ta bất chấp quy luật miễn là được việc chỉ lo hiệu quả còn cái giá của nó thì không cần biết. Chiến tranh từng bòn rút tất cả sức lực kéo cuộc sống chậm lại. Mở cửa ta lại lao vào làm ăn với bất cứ giá nào sức khỏe kém đi con cái không người dạy dỗ cũng hư hỏng đi. Nhìn cả môi trường tự nhiên lẫn môi trường xã hội đều bị xói mòn mà không khỏi xót xa. Trong chiến tranh nhất là chiến tranh ở VN cứ chờ có những điều kiện cần và đủ thì không ai dám làm gì. Phải liều. Phải duy ý chí. Cách làm đó nay vẫn được ta áp dụng. Từ chiến tranh bước ra ta chưa nhận thức đầy đủ rằng mình là một thành phần của thế giới và trước sau sẽ phát triển theo quy luật của thế giới. Cho đến tương lai của ta ra sao cũng chưa ai hình dung nổi. Nếu trong chiến tranh ta phá với bất cứ giá nào thì nay ta xây với bất cứ giá nào. Trên báo chí luôn có những tin đại loại cây cầu này sang năm phá năm nay vẫn cứ thi công vì đã vào kế hoạch rồi hoặc xây nhà máy ào ào mà chả chú ý gì tới tác hại của nó với môi trường. Ở ta tư tưởng tiểu nông chi phối tất cả. Tâm lý tiểu nông vẫn còn ăn sâu trong cách đi ra thế giới của người mình. Và cả cách tư duy nữa tư duy tiểu nông. Ta không chuẩn bị để bước vào thế giới hiện đại. Với quá trình lịch sử liên miên bị đe doạ bởi ngoại xâm người Việt quen nghĩ rằng những tai vạ của mình là do nước ngoài mang tới. Trong
