Tham khảo tài liệu 'y học cổ truyền kinh điển - sách tố vấn: thiên bốn mươi ba: tý luận', y tế - sức khoẻ, y dược phục vụ nhu cầu học tập, nghiên cứu và làm việc hiệu quả | Thiên bốn mươi ba TÝ LUẬN Hoàng Đế hỏi Bệnh Tý tê đau vì đâu sinh ra 1 Kỳ Bá thưa rằng Ba khí phong hàn thấp lẫn lộn dồn đến hợp lại thành chứng Tý. Trong ba khí đó nếu phong khí thắng thời là Hàn Tý hàn khí thắng thời là Thống tý Thấp khí thắng thời là Chước tý 2 . Hoàng Đế hỏi Tôi nghe lại có năm chứng Tý là vì sao 3 Kỳ Bá thưa rằng Mắc bệnh về mùa Đông là Cốt tý mắc bệnh về mùa Xuân gọi là Cân tý mắc bệnh về mùa hạ gọi là Mạch tý mắc bệnh vào thời điểm Chí âm gọi là Cơ tý mắc bệnh về mùa Thu gọi là Bò tý 4 . Hoàng Đế hỏi Có khí ở bên trong ký túc vào năm Tàng vậy khí nào làm nên thế 5 Kỳ Bá thưa rằng Năm Tàng đều có Hợp bệnh mắc lâu không giải đi được sẽ ký túc vào nơi hợp đó. Cho nên nếu Cốt tý không dứt lại cảm với tà nó sẽ ký túc tại Thận Cân tý không dứt lại cảm với tà nó sẽ ký túc tại Can Mạch tý không dứt lại cảm với tà nó sẽ ký túc tại Tâm Cơ tý không dứt lại cảm với tà nó sẽ ký túc tại Tỳ Bì tý không dứt lại cảm với tà nó sẽ ký túc tại Phế. 6 Vậy phàm chứng Tý đều theo về từng mùa rồi lại cảm thêm với khi phong hàn thấp. mà gây nên 7 . Phàm chứng Tý ký túc ở năm tàng sinh ra các chứng trạng sau này 8 Phế tý thời phiền mãn suyễn mà ẩu ọe 9 . Tâm tý thời huyết mạch không thông vì tà bách dưới Tâm dồn mạnh phạm lên Tâm tàng nên phiền lại thêm chứng thượng khi mà suyễn cuống họng khô hay ợ quyết khí ngược lên nên hay khủng 10 . Can Tý đêm nằm hay giật mình uống nước nhiều tiểu tiện luôn trong bụng anh ách như đàn bà có thai 11 . Thận tý hay trướng xương khu dồ lên xương sống gù xuống 12 . Tỳ tý thời tứ chi mỏi mệt rã rời hay lo nóân ra nước dãi trên Hung bị nghẽn 13 . Trường tý uống nước luôn mà không tiểu tiện ra được trung khí suyễn cấp thỉnh thoảng lại thành chứng xôn tiết 14 . Bào tý thời thuộc bộ phận Thiếu phúc và Bàng quang án mạnh tay thấy đau ở bên trong như dội nước nóng vào tiểu tiện lại ít và hay chảy nước mũi trong 15 . Phàm âm khí tức tàng khí tĩnh thời tàng thần táo thời tiêu vong nếu uống ăn quá độ. Trường Vị sẽ bị thương nếu bị thương tà khí
