Một đặc trưng phổ biến của dòng chảy trong sông, cửa sông và biển là xu hướng của đáy cát tự hình thành một trong nhiều loại thành tạo đáy, loại thành tạo (hoặc đáy gồ ghề) phụ thuộc vào cường độ và trạng thái dòng chảy. | CHƯƠNG 7. CÁC THÀNH TẠO ĐÁy . TỔNG QUAN Một đặc tr ng phổ biến của dòng chảy trong sông cửa sông và biển là xu h ống của đáy cát tự hình thành một trong nhiều loại thành tạo đáy. Loại thành tạo hoặc đáy gồ ghề phụ thuộc vào c ờng độ và trạng thái dòng chảy dòng chảy ổn định dòng chảy thuỷ triều sóng hoặc kết hợp của chúng. Một vài loại đáy gồ ghề đ Ợc thể hiện trên hình 23. Dòng chảy ổn định trong sông hình thành các gỢn cát nhỏ các đụn cát lốn và đôi khi là các gỢn cát trên s ờn các đụn cát. Các thành tạo t ơng tự đ Ợc hình thành do dòng chảy thuỷ triều trong cửa sông và trong biển nơi trạng thái dao động của thuỷ triều liên tục làm thay đổi bức tranh gỢn cát và có thể làm cho hình dạng của đụn cát hoặc sóng cát đốì xứng hơn. Tên gọi các thành tạo lốn hơn trong biển vẫn ch a đ Ợc xác lập đầy đủ. Tên sóng cát đ Ợc nhiều nhà hải d ơng học sử dụng cho các thành tạo lốn về bề ngang kể cả các thành tạo t ơng tự nh những thứ đ Ợc gọi là đụn cát trong sông và cách định danh này đ Ợc tuân thủ trong cuốn sách này. Tuy nhiên các kỹ s thuỷ lực th ờng giữ lại cái tên sóng cát đối vối các thành tạo lốn nhất độ dài b ốc sóng vài trăm hoặc vài nghìn mét thấy trong biển. Các tên sóng cát và sóng đáy đôi khi cũng đ Ợc sử dụng để chỉ bất kỳ loại nhiễu động nào có dạng sóng của đáy kể cả gỢn cát. Một phạm vi rộng của các thành tạo khác cả ngang và dọc theo dòng chảy cũng thấy trong biển. Nơi sóng là yếu tố thuỷ động lực nổi trội gỢn cát do sóng hình thành theo một hình dạng đặc biệt khác vối các gỢn cát hình thành bởi dòng chảy. Sóng cũng có thể tạo ra các thành tạo đáy rất lốn nh các doi cát ngăn sóng trong vùng sóng đổ xem hình 23d . Các ứng dụng kèm theo các thành tạo đáy bao gồm sự bồi lấp các công trình lấy n ốc làm xói các đ ờng ống dẫn đến việc dãn rộng ra và có thể làm gãy chúng. Các thành tạo đáy cũng có ảnh h ởng thống trị lên các đặc tr ng ma sát và hình thành rối trong dòng chảy và có cả hiệu ứng trực tiếp dịch chuyển đáy gồ ghề lẫn gián tiếp làm tăng độ lơ lửng lên .
