Ngọc Hồi, Đống Đa là hai chiến thắng oanh liệt nhất giữ vai trò quyết định thắng lợi cuộc kháng chiến chống quân Thanh năm 1788 - 1789. Quang Trung Nguyễn Huệ trực tiếp chỉ huy trận Ngọc Hồi. Nhưng dưới sự lãnh đạo chung của Quang Trung, ai là người đã chỉ huy quân đội Tây Sơn lập nên chiến công Đống Đa lịch sử. Sử sách chỉ ghi chép một cách sơ lược và mơ hồ: có sách chép là đô đốc Long[1], có sách chép là đô đốc Mưu[2]. Tên nhân vật đó chỉ xuất hiện. | ĐÔ ĐỐC ĐẶNG TIẾN ĐÔNG MỘT TƯỚNG TÂY SƠN CHỈ HUY TRẬN ĐỐNG ĐA GS Phan Huy Lê Ngọc Hồi Đống Đa là hai chiến thắng oanh liệt nhất giữ vai trò quyết định thắng lợi cuộc kháng chiến chống quân Thanh năm 1788 - 1789. Quang Trung Nguyễn Huệ trực tiếp chỉ huy trận Ngọc Hồi. Nhưng dưới sự lãnh đạo chung của Quang Trung ai là người đã chỉ huy quân đội Tây Sơn lập nên chiến công Đống Đa lịch sử. Sử sách chỉ ghi chép một cách sơ lược và mơ hồ có sách chép là đô đốc Longm có sách chép là đô đốc Mưu 2 . Tên nhân vật đó chỉ xuất hiện một lần trong lịch sử mà ngay cả dòng họ quê quán cũng không ai biết. Gần đây chúng tôi phát hiện được một số di vật gốc đời Tây Sơn và thu thập được một số tư liệu cho phép xác minh một tướng Tây Sơn được Quang Trung giao cho trọng trách đánh thắng trận Đống Đa là đô đốc Đông Lĩnh hầu Đặng Tiến Đông. Gia phả các chi họ Đặng đặc biệt là bộ Đặng gia phổ hệ toản chính thực lục cho biết khá rõ ràng ngày sinh quê quán và gia thế của Đặng Tiến Đông. Bộ Đặng gia phổ hệ toản chính thực lục gồm 6 quyển 3 do chính Đặng Tiến Đông biên soạn vào đời Tây Sơn và Ngô Thì Nhậm đề tựa. Đặng Tiến Đông sinh vào giờ Sửu khoảng từ 1 đến 3 giờ sáng ngày 2 tháng 5 năm Mậu Ngọ niên hiệu Vĩnh Hựu thứ tư tức ngày 18 tháng 6 năm 1738 tại xã Thịnh Phúc huyện Phú Xuyên Hà Tây thuộc chi trưởng dòng họ Đặng gốc ở làng Lương Xá nay thuộc xã Lam Điền huyện Chương Mỹ tỉnh Hà Tây . Theo gia phả và bài tựa của Ngô Thì Nhậm thì họ Đặng xưa vốn họ Trần tương truyền thuộc dòng dõi Trần Hưng Đạo. Đến đầu đời Lê Trần Văn Huy đỗ tiến sĩ lấy tự là Đặng Hiên nên từ đó con cháu lấy tự của cha làm họ rồi chuyển từ họ Trần sang họ Đặng. Ngoài cách giải thích đó một số con cháu họ Đặng còn lưu truyền thuyết cho rằng vào đời Mạc họ này có nhiều người phù Lê diệt Mạc nên bị nhà Mạc truy lùng và từ đấy đổi ra họ Đặng. Điều chắc chắn là từ đời Đặng Huấn có công phù Lê dòng họ Đặng trở thành một dòng họ lớn có nhiều người đỗ đạt và làm quan to trong suốt thời Lê - Trịnh. Vùng Chương Mỹ còn lưu hành .
