Chương 9 gồm có những nội dung chính sau: Khái niệm, bài toán Ơle (Euler, 1774), phương pháp thực hành để tính ổn định, ví dụ áp dụng. để biêt thêm các nội dung chi tiết. | Ch−¬ng 9. sù æn ®Þnh cña hÖ ®μn håi I. Kh¸i niÖm ⇒ Thùc tÕ cã nhiÒu tr−êng hîp nÕu chØ tÝnh ®é bÒn vμ ®é cøng vÉn ch−a ®ñ ®¶m b¶o an toμn cho kÕt cÊu, v× nã cã thÓ bÞ ph¸ háng do sù mÊt æn ®Þnh ⇒ cÇn ph¶i chó ý ®Õn sù æn ®Þnh. ⇒ Kh¸i niÖm vÒ æn ®Þnh cña hÖ ®μn håi: VÝ dô, mét vËt nÆng h×nh cÇu ®Æc trªn mét mÆt lâm (h×nh ), qu¶ cÇu ë tr¹ng th¸i c©n b»ng æn ®Þnh. NÕu ta ®Æt qu¶ cÇu trªn mét mÆt låi (h×nh ), qu¶ cÇu ë tr¹ng th¸i c©n b»ng kh«ng æn ®Þnh (mÊt æn ®Þnh) a) b) H×nh ⇒ XÐt mét thanh th¼ng m¶nh chÞu lùc nh− h×nh . Khi lùc r r P cßn nhá. NÕu ta dïng mét lùc ngang rÊt nhá K ®Èy thanh chÖch khái vÞ trÝ c©n b»ng, thanh trë rl¹i vÞ trÝ th¼ng ®øng ban ®Çu sau khi bá K . §ã gäi lμ tr¹ng th¸i æn ®Þnh cña thanh. r ⇒ Nh−ng khi lùc P v−ît qu¸ mét giíi h¹n nhÊt ®Þnh Pth (t¶i träng tíi h¹n) th× thanh sÏ dêi vÞ trÝ c©n b»ng ban ®Çu víi biÕn d¹ng ngμy cμng t¨ng ngay c¶ sau khi lùc ngang triÖt tiªu, cho ®Õn khi cong h¼n vÒ mét phÝa, kh«ng trë vÒ d¹ng th¼ng ban ®Çu n÷a. Lóc nμy ta nãi r»ng tr¹ng th¸i c©n b»ng (d−íi d¹ng th¼ng) cña thanh kh«ng æn ®Þnh. a) b) H×nh ⇒ §èi víi c¸c chi tiÕt m¸y hoÆc c«ng tr×nh, ngoμi viÖc b¶o ®¶m an toμn vÒ ®é bÒn vμ ®é cøng cßn ph¶i b¶o ®¶m c¶ æn ®Þnh n÷a. §iÒu kiÖn æn ®Þnh: P ≤ Pth , n − hÖ sè an toμn vÒ æn ®Þnh. n «d «® VÝ dô mét thanh ngμm dμi cã r mÆt c¾t ngang ch÷ nhËt hÑp (h×nh ) bÞ uèn ph¼ng bëi lùc P song song víi chiÒu dμi cña r r mÆt c¾t, khi P lín h¬n lùc tíi h¹n Pth dÔ bÞ mÊt æn ®Þnh: thanh bÞ vªnh ®i vμ bÞ uèn − xo¾n ®ång thêi. Mét èng trßn máng bÞ xo¾n thuÇn tuý (h×nh ) khi m«men xo¾n M > Mth, thμnh èng sÏ bÞ mÐo v× mÊt æn ®Þnh. H×nh ⇒ Khi mÊt æn ®Þnh, biÕn d¹ng cña hÖ t¨ng rÊt nhanh so víi møc t¨ng cña t¶i träng. Ch¼ng h¹n, víi thanh th¼ng chÞu nÐn nh− h×nh : khi P=1,010 Pth th× f=9%l; P=1,015 Pth th× f=22%l. Bμi to¸n æn ®Þnh lμ x¸c ®Þnh t¶i träng tíi h¹n. Bμi to¸n ®¬n gi¶n nhÊt lμ x¸c ®Þnh lùc tíi h¹n cña thanh bÞ nÐn ®óng t©m (bμi to¸n uèn däc thanh th¼ng hay bμi to¸n ¥le .
