Dựa vào lý thuyết về quá trình tán xạ văn hóa (diffusionism) giữa khu vực trung tâm và vùng ngoại vi, tác giả bài viết cho rằng, Quảng Bình mang những nét đặc trưng của một vùng đất nằm trên vành biên giao tiếp của nhiều yếu tố văn hóa, ngôn ngữ, tín ngưỡng, kinh tế., đồng thời cũng là nơi xảy ra những cuộc chiến tranh ác liệt trong lịch sử dân tộc. Tham khảo bài viết sau đây để biết thêm các nội dung chi tiết. | Taïp chí Nghieân cöùu vaø Phaùt trieån, soá 6 (113) . 2014 51 BIEÂN LÖÏC TRONG SINH TOÀN Nguyeãn Höõu Thoâng* I. Khaùi luaän Chuùng toâi muoán môû ñaàu baøi vieát cuûa mình baèng moät doøng trích daãn laïi chöông daãn nhaäp coâng trình khaù daøy daën cuûa Nguyeãn Ñöùc Cung [Quaûng BìnhChín traêm naêm nhìn laïi (1075-1975)](1) raèng: “Trong boä The Study of History, söû gia noåi tieáng ngöôøi Anh Arnold J. Toynbee ñöa ra nhaän ñònh ‘Nhöõng mieàn naèm treân mieàn bieân giôùi ñeàu coù sinh löïc maïnh meõ’”.(2) Ñöùng treân truïc khoâng gian ñòa lyù, Quaûng Bình khoâng chæ naèm treân vuøng bieân cuûa moät trung taâm, maø nôi ñaây coøn laø bieân chuaån, ñònh vò tính chaát aáy ñoái vôùi nhieàu trung taâm khaùc. Chaúng haïn, ñoái taâm vôùi chieác noâi Vieät coå ôû loøng chaûo Soâng Hoàng, Soâng Maõ, Quaûng Bình thaät söï laø mieàn ñaát phía nam, neáu khoâng noùi laø ranh giôùi phía Nam cuûa vaên hoùa Ñoâng Sôn.(3) Theá nhöng, ñoái vôùi khu vöïc chòu aûnh höôûng tröïc tieáp cuûa vaên minh AÁn Ñoä, hay ñoái vôùi trung taâm xöù Ñaøng Trong thôøi ñaát nöôùc chia caét, Quaûng Bình laïi laø vuøng ranh giôùi phía baéc cuûa moái quan heä naøy. Roäng hôn treân taàm khu vöïc, nôi ñaây cuõng chính laø ñieåm döøng, ñieåm giao thoa, vuøng chieáu saùng cuûa hai “maët trôøi” AÁn-Hoa, trong khoaûng khoâng gian vaên hoùa maø ngöôøi phöông Taây thöôøng goïi laø Indochine/ Indochinoise. Lyù thuyeát veà trung taâm cuõng nhö moái töông taùc giöõa vuøng trung taâm vaø ngoaïi vi khoâng phaûi laø nhöõng gì môùi laï. Caùc nhaø khoa hoïc thuoäc tröôøng phaùi nhaân hoïc ñòa lyù vôùi thuyeát “truyeàn baù luaän” (diffusionism) nhö L. Frobenius, F. Ratse,(4) F. Grabner, W. Schmidt(5) töø cuoái theá kyû 19 ñeán ñaàu theá kyû 20, ñaõ luaän ñeán nhöõng thaønh töïu lôùn lao cuûa vaên minh/ vaên hoùa, xuaát phaùt töø nhöõng trung taâm, vaø, töø ñoù khuyeách taùn, lan roäng, ñaët daáu aán cuûa mình treân nhöõng vuøng vaên hoùa nhoû nhoi chöa ñònh hình ôû nhöõng coäng ñoàng ngoaïi vi. Theo thôøi gian, lyù .
