Hai chữ “tương truyền” thường được các nhà nghiên cứu văn hóa-lịch sử nước ta sử dụng trong các công trình nghiên cứu của mình. Vậy tương truyền là gì? Và tại sao nó lại được học giới nước nhà ưa dùng đến thế? Bài viết này bàn về quá trình hình thành của một tương truyền, từ nguồn gốc, nội dung cho đến phương thức chuyển tải. Sau đó, tác giả nêu ra nhận xét về những tương truyền liên quan đến Tháp Rùa ở Hồ Gươm, Hà Nội. Mời bạn đọc tham khảo. | 52 Taïp chí Nghieân cöùu vaø Phaùt trieån, soá 9-10 (116-117) . 2014 TÖÔNG TRUYEÀN Nguyeãn Quaûng Minh* Theo chuùng toâi bieát, cuoán Hoà Hoaøn Kieám vaø ñeàn Ngoïc Sôn cuûa nhaø Haø Noäi hoïc quaù coá Nguyeãn Vinh Phuùc (1926-2012) laø saùch duy nhaát xuaát baûn gaàn ñaây vaø chæ noùi rieâng veà danh thaéng treân ôû Haø Noäi. Saùch khoå 14x20cm, do Nxb Treû ôû TP Hoà Chí Minh in naêm 2003, daøy 240 trang vôùi khaù nhieàu hình aûnh nhöng ñoù chöa phaûi laø saùch “naëng tay” cuûa oâng; nhöõng aán phaåm gaàn cuoái ñôøi oâng ñeàu vieát tôùi 3-4 traêm trang trôû leân vaø khoå lôùn. Nhöõng ghi cheùp veà ñeàn Ngoïc Sôn (tr. 462-467), veà hoà Hoaøn Kieám vaø Thaùp Ruøa (tr. 269-272) trong cuoán Haø Noäi di tích lòch söû, vaên hoùa vaø danh thaéng (Doaõn Ñoan Trinh chuû bieân, Trung taâm UNESCO Baûo toàn vaø Phaùt trieån Vaên hoùa Daân toäc Vieät Nam xuaát baûn, Haø Noäi, 2000), duø xuaát baûn tröôùc nhöng cuõng coù nhieàu thoâng tin cuï theå boå sung cho nhöõng choã mô hoà trong cuoán saùch cuûa oâng Vinh Phuùc. Ñoïc hai saùch treân, chuùng toâi thaáy hai töø töông truyeàn ñöôïc duøng khaù nhieàu, neáu leân danh saùch coù theå cuõng ñöôïc 1-2 trang giaáy khoå A4. Nhö vaäy töông truyeàn laø gì? vaø vì sao laïi ñöôïc quyù vò öa duøng ñeán theá? Trong baøi baùo ngaén naøy, chuùng toâi xin coù vaøi laïm baøn thoâ thieån töø thöïc teá veà töông truyeàn sau ñoù xin coù vaøi nhaän xeùt nhoû veà nhöõng töông truyeàn lieân quan ñeán Thaùp Ruøa. Chuùng toâi mong muoán duøng thoâng tin coù xuaát xöù roõ raøng vaø chaéc chaén ñeå giaûm nheï aùp löïc cuûa nhöõng hö caáu voán coù lieân quan ñeán nhöõng töông truyeàn treân. Chuùng toâi khoâng coù hoaøn caûnh duøng taøi lieäu löu tröõ ôû Vieät Nam vaø Phaùp lieân quan nhieàu vôùi nhaân vaät chính trong töông truyeàn nhöng chaéc chaén höôùng naøy seõ cung caáp nhieàu baèng chöùng hoài ñoù, coù giaù trò söï thaät lòch söû vaø coù khi coøn “ñoäng trôøi” nöõa laø khaùc. Nguyeân taéc chuùng toâi mong ñaït ñöôïc laø noùi coù saùch, .
