Xã hội và phát triển xã hội là hai phạm trù được sử dụng rộng rãi trong sách báo khoa học xã hội. Liên quan đến hai phạm trù này, hiện đang có nhiều ý kiến khác nhau. Bài viết tổng quan một số quan niệm (của nhiều tác giả trong và ngoài nước) về xã hội và phát triển xã hội. | THÔNG TIN - TƯ LIỆU KHOA HỌC Phan Xuân Sơn Một số quan điểm về xã hội và phát triển xã hội Phan Xuân Sơn * Tóm tắt: Xã hội và phát triển xã hội là hai phạm trù được sử dụng rộng rãi trong sách báo khoa học xã hội. Liên quan đến hai phạm trù này, hiện đang có nhiều ý kiến khác nhau. Bài viết tổng quan một số quan niệm (của nhiều tác giả trong và ngoài nước) về xã hội và phát triển xã hội. Từ khóa: Xã hội; phát triển xã hội. 1. Xã hội Hiện nay có nhiều cách tiếp cận về xã hội [6]. Theo nghĩa thứ nhất, xã hội là toàn bộ đời sống của tập hợp các cá thể. Với nghĩa này cần phân biệt xã hội loài người với xã hội loài vật. Điểm khác biệt căn bản giữa chúng là: loài vật may lắm chỉ hái lượm, trong khi đó con người lại sản xuất [4, ]. Trong quá trình tiến hóa chính lao động và ngôn ngữ (tiếng nói) đã biến loài vượn thành loài người. Đặc trưng quan trọng nhất của xã hội loài người là sản xuất vật chất (con người sử dụng công cụ lao động tác động vào tự nhiên, tạo ra của cải vật chất nhằm thỏa mãn nhu cầu tồn tại và phát triển của mình). Trong quá trình sản xuất vật chất, con người đồng thời sáng tạo ra các mặt của đời sống xã hội (như nhà nước, pháp quyền, đạo đức, nghệ thuật, tôn giáo.); làm biến đổi giới tự nhiên, biến đổi các thể chế xã hội, và biến đổi cả bản thân mình. Xã hội loài người là toàn bộ các hình thức hoạt động chung của con người đã hình thành trong lịch sử, đối lập với cá nhân. Nói cách khác, xã hội loài người không phải gồm những cá nhân, mà xã hội biểu hiện tổng số những mối liên hệ và những quan hệ của các cá nhân đối với nhau [5, tr. 355]. Theo nghĩa thứ hai, xã hội là một thực thể tập hợp của các thành viên hoặc là một môi trường của con người mà cá nhân hòa nhập vào, môi trường đó được xem như là toàn bộ các lực lượng có tổ chức và có hệ thống tôn ti, trật tự tác động lên cá nhân. Các tập hợp người này có quy mô, tính chất, chức năng vai trò và tên gọi khác nhau, chúng hình thành và phát .
