Trong ngành cơ khí chế tạo máy, số lượng chi tiết được gia công bằng phương pháp dập nguội từ vật liệu kim loại dạng tấm là rất lớn. Theo thống kê cho thấy, khoảng 60 đến 75% số luợng chi tiết trong ngành chế tạo ôtô; 30 đến 40% trong ngành chế tạo máy kéo; khoảng 90% trong ngành sản xuất hàng tiêu dùng; 70 đến 75% trong ngành chế tạo dụng cu; 20 đến 30% trong ngành công nghiệp năng lượng và giao thông vận tải được gia công cắt bằng phương pháp dập nguội từ vật liệu tấm. Do vậy, việc nghiên cứu tối ưu hóa sơ đồ cắt để nâng cao hiệu quả kinh tế trong việc gia công cắt các chi tiết từ vật liệu tấm là vấn đề luôn luôn được các nhà sản xuất quan tâm giải quyết từ trước đến nay. | TAÏP CHÍ PHAÙT TRIEÅN KH&CN, TAÄP 11, SOÁ 03 - 2008 TỐI ƯU HÓA SƠ ĐỒ CẮT CHI TIẾT KIM LOẠI TỪ PHÔI TẤM BẰNG PHƯƠNG PHÁP DẬP NGUỘI Trần Trung Anh Dũng, Trần Đăng Bổng, Phạm Ngọc Tuấn Trường Đại Học Bách Khoa, ĐHQG-HCM VẤN ĐỀ Trong ngành cơ khí chế tạo máy, số lượng chi tiết được gia công bằng phương pháp dập nguội từ vật liệu kim loại dạng tấm là rất lớn. Theo thống kê cho thấy, khoảng 60 đến 75% số luợng chi tiết trong ngành chế tạo ôtô; 30 đến 40% trong ngành chế tạo máy kéo; khoảng 90% trong ngành sản xuất hàng tiêu dùng; 70 đến 75% trong ngành chế tạo dụng cu; 20 đến 30% trong ngành công nghiệp năng lượng và giao thông vận tải được gia công cắt bằng phương pháp dập nguội từ vật liệu tấm. Do vậy, việc nghiên cứu tối ưu hóa sơ đồ cắt để nâng cao hiệu quả kinh tế trong việc gia công cắt các chi tiết từ vật liệu tấm là vấn đề luôn luôn được các nhà sản xuất quan tâm giải quyết từ trước đến nay. Trước đây, công đoạn sắp xếp sơ đồ cắt được tiến hành theo phương pháp thủ công, chủ yếu là dựa vào kinh nghiệm và tay nghề của người thợ. Do vậy, thời gian chi phí cho công đoạn sắp xếp sơ đồ cắt là rất lớn, hiệu quả sử dụng vật liệu chưa cao, phần vật liệu thừa bỏ đi còn nhiều, chi phí cho sản xuất cao. Mục đích của việc nghiên cứu là xây dựng mô hình toán học cho bài toán sắp xếp sơ đồ cắt các chi tiết cùng loại trên vật liệu kim loại dạng tấm khi cắt bằng phương pháp dập nguội để từ đó xây dựng các giải thuật tiến tới viết phần mềm kết nối với các loại máy cắt dập tự động CNC để gia công chi tiết đạt hiệu quả kinh tế cao nhất: số lượng chi tiết thu được là nhiều nhất, vật liệu tiết kiệm được cũng là nhiều nhất. Hình 1. Sắp xếp chi tiết theo 1 hàng một hướng Sơ đồ sắp xếp thường dùng trong gia công chi tiết bằng phương pháp dập nguội bao gồm các dạng: sắp xếp theo hàng đơn và sắp xếp theo hàng đôi. Theo cách sắp xếp theo hàng đơn theo một hàng một hướng trên dải cắt, các chi tiết được sắp xếp theo một chiều một hướng (hình 1) và sắp xếp hai chiều, một hướng (hình
