Tributyl thiếc và các chuyển hóa chất của nó (dibutyl thiếc - DBT và monobutyl thiếc - MBT) trong bùn lắng sông Sài Gòn lân cận các bến cảng được nghiên cứu xác định bằng phương pháp sắc ký khí – khối phổ (GC-MS). 12 địa điểm xung quanh các cảng sông khu vực TP. Hồ Chí Minh được khảo sát vào hai mùa khô và mùa mưa trong 2 năm 2014 và 2015. | Science & Technology Development, Vol 20, Butyl thiếc trong bùn lắng sông Sài Gòn Nguyễn Văn Đông Trường Đại học Khoa học Tự nhiên, ĐHQG-HCM Ngô Xuân Quảng Viện Sinh học Nhiệt đới, Viện Hàn lâm Khoa học và Công nghệ Việt Nam. (Bài nhận ngày 09 tháng 08 năm 2016, nhận đăng ngày 24 tháng 05 năm 2017) TÓM TẮT Tributyl thiếc và các chuyển hóa chất của nó (dibutyl thiếc - DBT và monobutyl thiếc - MBT) trong bùn lắng sông Sài Gòn lân cận các bến cảng được nghiên cứu xác định bằng phương pháp sắc ký khí – khối phổ (GC-MS). 12 địa điểm xung quanh các cảng sông khu vực TP. Hồ Chí Minh được khảo sát vào hai mùa khô và mùa mưa trong 2 năm 2014 và 2015. Các hợp chất butyl thiếc trong mẫu bùn lắng phân đoạn <0,063 mm được ly trích bằng hỗn hợp HBrtropolone trong dichloromethane (DCM), ethyl hóa bằng NaB(C2H5)4 trong hexane. Độ tin cậy của phương pháp phân tích butyl thiếc được đánh giá thông qua chất chuẩn quốc tế chứng nhận CRM BCR-646. Hàm lượng các TBT, DBT và MBT trong bùn lắng là <0,1–2,81, <0,1–4,3 và <0,2–8,4 ng/g (tính theo Sn). Hàm lượng butyl thiếc các địa điểm gần cảng cao hơn đáng kể so với các địa điểm cách xa cảng. Phân bổ giữa các hợp chất butyl thiếc cho thấy sự ô nhiễm TBT từ sơn chống hàu sử dụng trong các tàu bè trong những năm trở lại đây dường như không đáng kể. Từ khóa: tributyl thiếc, dibutyl thiếc, monobutyl thiếc, bùn lắng, sắc ký khí khối phổ, cảng Sài gòn MỞ ĐẦU giảm khả năng sinh trưởng và sinh sản của các động vật thủy sinh, cản trở sự quang hợp của tảo, Tributyl thiếc (TBT) có độc tính rất cao đối ức chế sự hình thành phôi và gây dị dạng hệ với hàu nên đã từng được sử dụng rộng rãi từ thống sinh dục của sò [1]. những năm 1960 làm hoạt chất chính trong sơn chống hàu trên tàu thuyền và ngư cụ [1]. TBT khá bền trong môi trường và có đặc tính tích lũy sinh học nên được xếp vào nhóm các chất hữu cơ tồn lưu lâu dài (POPs) [2]. Với đặc tính tương đối kỵ nước, TBT tích lũy sinh học theo chuỗi thức ăn: rong tảo [3], vi khuẩn, động vật
