Thời gian gần đây, thuật ngữ "địa chiến lược" được sử dụng thường xuyên, nhất là trong giới học thuật và các nhà hoạch định chính sách. Nhưng hiện vẫn chưa có một cách hiểu thống nhất về địa chiến lược. Đây không chỉ là vấn đề của học thuật, mà còn là thực tiễn chính sách. Bài viết sẽ phân tích rõ hơn về thuật ngữ nói trên. | CHÍNH TRỊ - KINH TẾ HỌC Khái niệm địa chiến lược Khái niệm địa chiến lược Trần Khánh * Tóm tắt: Địa chiến lược là sự cân nhắc chiến lược, là nghệ thuật kiểm soát và khai thác nhân tố địa lý (thường là của một quốc gia) kết hợp với môi trường, bối cảnh chính trị, kinh tế quốc tế đang thay đổi của giới cầm quyền trong hoạch định và thực thi chiến lược/chính sách phát triển quốc gia, trước hết là đối ngoại, sao cho những lợi ích của một quốc gia được đảm bảo để tăng thế và lực của mình trên trường quốc tế. Đây là một lĩnh vực khoa học nằm xen giữa nhiều bộ môn khoa học xã hội và nhân văn, có mối liên hệ chặt chẽ với địa chính trị, địa kinh tế, địa quân sự, nhưng không phải là sự nối dài của các bộ môn này. Từ khóa: Địa chiến lược; tư tưởng; cách tiếp cận và khái niệm. 1. Đặt vấn đề Tư tưởng và hành động địa chiến lược được hình thành và khá phổ biến từ thời cổ đại, cả ở Phương Tây và Phương Đông(1), nhưng thuật ngữ “Địa chiến lược” (Geostrategy) chỉ xuất hiện lần đầu tiên vào năm 1942. Thời gian gần đây, thuật ngữ này được sử dụng thường xuyên, nhất là trong giới học thuật và các nhà hoạch định chính sách. Cũng đã có không ít các luận thuyết dành cho vấn đề này như thuyết “Sức mạnh biển và địa chiến lược biển” của Alfred Thayer Mahan, thuyết “Vùng đất trái tim” của Halford J. Mackinder, thuyết “Vành đai đất vùng ven” của Nicolas J. Spykman, thuyết “Không gian sinh tồn” của Friedrich Ratzel, Rudolf Kjellen và Kalf Haushofer, Nhưng hiện vẫn chưa có một cách hiểu thống nhất về địa chiến lược. Đây không chỉ là vấn đề của học thuật, mà còn là thực tiễn chính sách. 2. Một số quan niệm về địa chiến lược Trong công trình “Ảnh hưởng của sức mạnh biển đối với lịch sử, giai đoạn 1660 1783” (The Influence of Sea Power upon History, 1660 - 1783) xuất bản năm 1890, Alfred Thayer Mahan (1840 - 1914) đã hệ thống hóa 6 thành tố cấu thành sức mạnh biển của mỗi quốc gia,(1trong đó có vị trí địa lý, cấu tạo địa hình tự nhiên, quy mô lãnh Phó giáo sư, tiến sĩ khoa học, Viện .
