Bài viết tái hiện mối quan hệ giữa Đại Việt và Chiêm Thành thời Lý (1009 - 1225) qua khảo cứu các thư tịch cổ Việt Nam, như: Đại Việt sử lược, An Nam chí lược, Đại Việt sử kí toàn thư, Khâm định Việt sử thông giám cương mục và Lịch triều hiến chương loại chí Thư tịch cổ Việt Nam phản ánh quan hệ Đại Việt và Chiêm Thành thời Lý chủ yếu ở hai phương diện chính là chính trị và văn hóa. Những trình bày trong bài viết góp phần tìm hiểu một cách toàn diện quan hệ Đại Việt và Chiêm Thành trong lịch sử. | Tạp chí Khoa học xã hội Việt Nam, 7(92) - 2015 LỊCH SỬ số- KHẢO CỔ - DÂN TỘC HỌC Quan hệ Đại Việt - Chiêm Thành thời Lý (1009 - 1225) thư tịch cổ Việt Nam Nguyễn Thị Thu Thủy * Tóm tắt: Bài viết tái hiện mối quan hệ giữa Đại Việt và Chiêm Thành thời Lý (1009 - 1225) qua khảo cứu các thư tịch cổ Việt Nam, như: Đại Việt sử lược, An Nam chí lược, Đại Việt sử kí toàn thư, Khâm định Việt sử thông giám cương mục và Lịch triều hiến chương loại chí Thư tịch cổ Việt Nam phản ánh quan hệ Đại Việt và Chiêm Thành thời Lý chủ yếu ở hai phương diện chính là chính trị và văn hóa. Những trình bày trong bài viết góp phần tìm hiểu một cách toàn diện quan hệ Đại Việt và Chiêm Thành trong lịch sử. Từ khóa: Đại Việt; Chiêm Thành; quan hệ; thời Lý; thư tịch cổ Việt Nam. 1. Phương diện chính trị Quan hệ giữa Đại Việt và Chiêm Thành là sự đan xen giữa hòa bình và những xung đột quân sự. Một mặt, đó là quan hệ biểu hiện một cách thuần túy thông qua việc Chiêm Thành phái các đoàn sứ sang cống Đại Việt; mặt khác, những xung đột quân sự giữa Đại Việt và Chiêm Thành thi thoảng vẫn diễn ra. . Chiêm Thành cử các sứ đoàn sang cống Đại Việt Sự kiện Chiêm Thành sang Đại Việt cống lần đầu tiên vào năm 1011 dưới thời vua Lý Thái Tổ. Sau đó, trong 216 năm tồn tại của nhà Lý, Chiêm Thành đã 51 lần sang cống Đại Việt, trung bình 4 năm, Chiêm Thành cử sứ thần sang cống Đại Việt một lần. Có thể nói, tần suất cống của Chiêm Thành với Đại Việt không đều đặn. Đại Việt sử kí toàn thư (từ đây gọi là Toàn thư) chép: “Năm 1011 nước Chiêm Thành dâng sư tử”(1). Đây là lần ra mắt đầu tiên của sứ thần Chiêm Thành với vương triều mới của Đại Việt. Tuy nhiên, từ năm 1011 đến năm 1050, 82 trong suốt 39 năm sau đó, Chiêm Thành không hề cử sứ đoàn sang cống.(1) Toàn thư ghi lại lời bàn của vua Lý Thái Tông vào năm 1043 với các quần thần về lí do Chiêm Thành không sang cống: “Tiên đế mất đi, đến nay đã 16 năm rồi, mà Chiêm Thành chưa từng sai một người sứ thần nào sang là cớ gì ? Hay là uy đức của trẫm không đến
