Tiếp cận hồi kí văn học sau năm 1975 từ lí thuyết diễn ngôn, chúng tôi muốn nhấn mạnh sự linh động và đầy biến hóa của những phát ngôn về sự thật trong hồi kí. Đáp ứng nhu cầu “nhìn thẳng vào sự thật”, dưới ảnh hưởng của hệ tư tưởng thế sự - đời tư, hồi kí sau năm 75 là một cái nhìn thấu suốt về quá khứ với sự trung thực hiếm có và khát vọng mãnh liệt lật tẩy mọi giá trị đã qua. | JOURNAL OF SCIENCE OF HNUE Social Sci., 2016, Vol. 61, No. 10, pp. 76-82 This paper is available online at DOI: TIẾP CẬN HỒI KÍ VĂN HỌC SAU NĂM 1975 TỪ LÍ THUYẾT DIỄN NGÔN Trần Thị Hồng Hoa Khoa Kiến thức Giáo dục Đại cương, Học viện Báo chí và Tuyên truyền Tóm tắt. Tiếp cận hồi kí văn học sau năm 1975 từ lí thuyết diễn ngôn, chúng tôi muốn nhấn mạnh sự linh động và đầy biến hóa của những phát ngôn về sự thật trong hồi kí. Đáp ứng nhu cầu “nhìn thẳng vào sự thật”, dưới ảnh hưởng của hệ tư tưởng thế sự - đời tư, hồi kí sau năm 75 là một cái nhìn thấu suốt về quá khứ với sự trung thực hiếm có và khát vọng mãnh liệt lật tẩy mọi giá trị đã qua. Sự hoà kết uyển chuyển giữa mã sự thật và mã nghệ thuật trong hồi kí văn học đã mang đến những chân dung tác giả và hình tượng bạn bè nghệ sĩ trong mọi chiều kích của đời sống và quá trình sáng tạo. . . Từ khóa: Lí thuyết diễn ngôn, hồi kí văn học, chân dung tác giả. 1. Mở đầu Ra đời từ rất sớm, khái niệm diễn ngôn ban đầu chỉ được sử dụng trong lĩnh vực ngôn ngữ học và được hiểu như lí thuyết tu từ học. Từ thế kỉ XX, hòa vào xu hướng chuyển đổi mạnh mẽ của các hệ hình lí thuyết, lí thuyết diễn ngôn đã được bổ sung thêm những hàm nghĩa mới, tạo nên một bước ngoặt đáng kể trong nghiên cứu văn học. Nhìn chung, những cách tiếp cận khác nhau về diễn ngôn đều thống nhất ở quan điểm coi diễn ngôn là một loại ngôn ngữ trong giao tiếp, bao gồm các mã diễn ngôn nhất định với hệ thống những đơn vị và cấu trúc chi phối việc vận hành của diễn ngôn đó. Tiếp cận hồi kí từ lí thuyết diễn ngôn, chúng tôi muốn nhấn mạnh sự linh động và đầy biến hóa của các tác phẩm hồi kí. Không đóng khung trong một cấu trúc sự thật tĩnh tại và cứng nhắc, diễn ngôn hồi kí là tập hợp những dòng chảy của ngôn ngữ trong sự va chạm với các luồng tư tưởng khác nhau và chịu những chế định của đặc trưng thể loại. 2. Nội dung nghiên cứu Trước năm 1975, đặc biệt trong giai đoạn văn học cách mạng 1945-1975, hồi
