Ở các cộng đồng tộc người thiểu số (TNTS) vùng miền núi Trung Bộ, rừng hoàn toàn không chỉ là vật chất, tài nguyên và môi trường theo nghĩa hẹp, mà còn là văn hóa tâm linh. Rừng tâm linh là một loại hình tồn tại từ lâu đời trong ý thức và đời sống các TNTS, dựa trên các quan niệm về vũ trụ, về vạn vật hữu linh, phản ánh qua hình thức rừng thiêng và rừng ma. Chính nhờ lòng tin tôn giáo đã tạo nên những khu rừng tâm linh Việt Nam cũng như nhiều nước trên thế giới mới còn lại những khu rừng nguyên sinh theo đúng nghĩa của nó. | Vai trò của rừng tâm linh trong đời sống của các tộc người thiểu số ở miền núi Trung Bộ Việt Nam Nghiên cứu Tôn giáo. Số 3 - 2016 3 LÊ ANH TUẤN VAI TRÒ CỦA RỪNG TÂM LINH TRONG ĐỜI SỐNG CỦA CÁC TỘC NGƯỜI THIỂU SỐ Ở MIỀN NÚI TRUNG BỘ VIỆT NAM Tóm tắt: Ở các cộng đồng tộc người thiểu số (TNTS) vùng miền núi Trung Bộ, rừng hoàn toàn không chỉ là vật chất, tài nguyên và môi trường theo nghĩa hẹp, mà còn là văn hóa tâm linh. Rừng tâm linh là một loại hình tồn tại từ lâu đời trong ý thức và đời sống các TNTS, dựa trên các quan niệm về vũ trụ, về vạn vật hữu linh, phản ánh qua hình thức rừng thiêng và rừng ma. Chính nhờ lòng tin tôn giáo đã tạo nên những khu rừng tâm linh Việt Nam cũng như nhiều nước trên thế giới mới còn lại những khu rừng nguyên sinh theo đúng nghĩa của nó. Hơn thế, rừng tâm linh đã và đang có những vai trò quan trọng đối với đời sống các TNTS cả trên khía cạnh vật chất lẫn tinh thần, tự nhiên và xã hội. Vai trò của rừng tâm linh đối với lĩnh vực đời sống xã hội được thể hiện ở khía cạnh duy trì và tạo ra các môi trường không gian xã hội thực hành và trao truyền phong tục tập quán, tri thức bản địa, tập quán kiêng cữ gắn với cây rừng, thú rừng, nghi lễ cúng rừng, lễ hiến sinh Do vậy, rừng tâm linh là thứ tài sản quý giá, quan trọng của cộng đồng TNTS ở vùng miền núi Trung Bộ. Từ khóa: Rừng tâm linh, rừng thiêng, tộc người thiểu số, luật tục, quản lý truyền thống, miền núi Trung Bộ. 1. Vài nét về văn hóa tâm linh và rừng tâm linh Hiện nay, khi nói đến tôn giáo, niềm tin vào cái thiêng, hay một khía cạnh thiêng liêng, bí ẩn nào đó, chúng ta thường sử dụng thuật ngữ “tâm linh” như: đời sống tâm linh, thế giới tâm linh, văn hóa tâm linh,. Vậy, tâm linh và văn hóa tâm linh được các nhà khoa học trên thế giới và ở Việt Nam hiểu thế nào? Xin điểm lại một số quan niệm. Trong Vật tổ và cấm kỵ, Sigmund Freud đã đưa ra nhiều quan niệm về nguồn gốc ra đời và phát triển của cấm kỵ. Theo ông, cấm
