Tiếp nối bài viết trước, phần tiếp theo của bài viết “Văn hóa và văn minh, giá trị và con người - Những khái niệm công cụ chủ yếu trong nghiên cứu khoa học xã hội” trình bày giá trị và giá trị truyền thống; con người và phát triển con người. | Văn hóa và văn minh, giá trị và con người - Những khái niệm công cụ chủ yếu trong nghiên cứu khoa học xã hội (Tiếp theo và hết) V¡N HãA Vµ V¡N MINH, GI¸ TRÞ Vµ CON NG¦êI - NH÷NG KH¸I NIÖM C¤NG Cô CHñ YÕU TRONG NGHI£N CøU KHOA HäC X· HéI (tiÕp theo vµ hÕt) Hå SÜ Quý(*) tæng thuËt III. Gi¸ trÞ vµ gi¸ trÞ truyÒn thèng mùc). Gi¸ trÞ kh¸ch quan vµ gi¸ trÞ chñ 1. §Þnh nghÜa kh¸i niÖm Gi¸ trÞ cña quan lµ hai cùc cña quan hÖ gi¸ trÞ cña Tõ ®iÓn b¸ch khoa triÕt häc: “Gi¸ trÞ lµ con ng−êi víi thÕ giíi” (19, ). thuËt ng÷ ®−îc sö dông réng r·i trong 2. §Þnh nghÜa kh¸i niÖm Gi¸ trÞ cña c¸c tµi liÖu triÕt häc vµ x· héi häc dïng B¸ch khoa th− v¨n hãa häc thÕ kû XX: ®Ó chØ ý nghÜa v¨n hãa vµ x· héi cña c¸c “Gi¸ trÞ lµ thµnh phÇn quan träng nhÊt hiÖn t−îng. VÒ thùc chÊt, toµn bé sù ®a cña v¨n hãa con ng−êi bªn c¹nh c¸c d¹ng cña ho¹t ®éng ng−êi, cña c¸c quan chuÈn mùc vµ c¸c lý t−ëng. Sù tån t¹i hÖ x· héi, bao gåm c¶ nh÷ng hiÖn t−îng cña gi¸ trÞ b¾t rÔ s©u trong tÝnh tÝch cùc tù nhiªn cã liªn quan, cã thÓ ®−îc thÓ cña chñ thÓ s¸ng t¹o v¨n hãa, trong sù hiÖn lµ c¸c "gi¸ trÞ kh¸ch quan" víi tÝnh ®èi tho¹i cña chñ thÓ s¸ng t¹o víi ng−êi c¸ch lµ kh¸ch thÓ cña quan hÖ gi¸ trÞ, kh¸c. Gi¸ trÞ ®Þnh h−íng kh«ng chØ ®èi nghÜa lµ, ®−îc ®¸nh gi¸ trong khu«n víi c¸c lÜnh vùc hiÖn tån mµ cßn ®èi víi c¶ th−íc cña thiÖn vµ ¸c, ch©n lý vµ sai c¸c ý nghÜa vµ c¸c chuÈn mùc cã thÓ” (20). lÇm, ®Ñp vµ xÊu, ®−îc phÐp vµ cÊm kþ, 3. §Þnh nghÜa kh¸i niÖm Gi¸ trÞ cña chÝnh nghÜa vµ phi nghÜa, . Cl. Kluckhohn: “Gi¸ trÞ lµ quan niÖm vÒ Khi ®Þnh h−íng ®èi víi ho¹t ®éng ®iÒu mong muèn ®Æc tr−ng hiÖn hay Èn cña con ng−êi, ph−¬ng thøc vµ tiªu cho mét c¸ nh©n hay mét nhãm vµ ¶nh chuÈn ®−îc dïng lµm thÓ thøc ®¸nh gi¸ h−ëng tíi viÖc chän c¸c ph−¬ng thøc, sÏ ®Þnh h×nh trong ý thøc x· héi vµ ph−¬ng tiÖn hoÆc môc tiªu cña hµnh trong v¨n hãa thµnh c¸c "gi¸ trÞ chñ ®éng" (trÝch theo: 21, ).(*) quan" (b¶ng ®¸nh gi¸, mÖnh lÖnh