Bài viết điểm lại một số lý thuyết tiêu biểu trong thời gian qua; lý thuyết hiện đại hóa và sự thống trị của kinh tế; các lý thuyết thay thế, lý thuyết hệ thống thế giới và lý thuyết phụ thuộc. | Văn hóa và các lý thuyết phát triển V¨n ho¸ vµ c¸c lý thuyÕt ph¸t triÓn Lª Xu©n Kiªu(*) L ý thuyÕt ph¸t triÓn ra ®êi víi t− c¸ch lµ mét trong nh÷ng lý thuyÕt ®éc lËp tõ sau ChiÕn tranh thÕ giíi thø d©n, nh−ng còng cã nghÜa lµ sù phøc t¹p vµ sù ®a d¹ng cña cuéc sèng loµi ng−êi ®· bÞ ®¸nh mÊt. Bµi viÕt nµy ®iÓm Hai. Ngay tõ khi míi h×nh thµnh, lý l¹i mét sè lý thuyÕt tiªu biÓu trong thêi thuyÕt ph¸t triÓn ®· ph¶i ®èi mÆt víi v« gian qua. ∗ sè quan ®iÓm kh¸c nhau. NhiÒu nhµ nghiªn cøu ®Òu thõa nhËn r»ng víi sù Lý thuyÕt hiÖn ®¹i ho¸ vµ sù c¸o chung cña chñ nghÜa thùc d©n vµ ¸p thèng trÞ cña kinh tÕ häc dông nh÷ng chÝnh s¸ch ®óng ®¾n, v¨n GÇn hai thËp kû sau ChiÕn tranh ho¸ “truyÒn thèng” sÏ biÕn mÊt vµ thÕ thÕ giíi thø Hai, mét lý thuyÕt ph¸t giíi sÏ ®−îc “hiÖn ®¹i ho¸” mét c¸ch triÓn ®¬n nhÊt ®−îc gäi lµ Lý thuyÕt nhanh chãng. Quan ®iÓm nµy ®−îc hiÖn ®¹i ho¸ ®· gi÷ vÞ trÝ thèng trÞ. T¸c tr×nh bµy râ nÐt trong cuèn s¸ch nhan gi¶ næi tiÕng nhÊt cña nã lµ W. W. ®Ò “Sù c¸o chung cña x· héi truyÒn Rostow víi m« h×nh ®−îc c«ng nhËn phæ thèng” cña D. Lerner. Theo quan ®iÓm biÕn r»ng bÊt cø mét x· héi nµo muèn nµy th× lý thuyÕt ph¸t triÓn h−íng tíi ph¸t triÓn ®−îc ®Òu ph¶i ®i qua n¨m viÖc nhÊn m¹nh ®Õn nhµ n−íc, ®Õn kÕ giai ®o¹n t¨ng tr−ëng bao gåm: giai ho¹ch, thÞ tr−êng, dßng lao ®éng, nguån ®o¹n x· héi truyÒn thèng, giai ®o¹n vèn, th−¬ng m¹i ho¸ “nh− thÓ b¶n th©n chuÈn bÞ cho sù chuyÓn ®æi, giai ®o¹n c¸c yÕu tè ®ã lµ cÊu tróc cña mét d¹ng chuyÓn ®æi, thêi kú tr−ëng thµnh vµ thêi v¨n minh cô thÓ h¬n lµ nh÷ng kh¸i ®¹i tiªu dïng ®¹i chóng ë møc ®é cao. niÖm vµ thÓ chÕ mang gi¸ trÞ toµn cÇu” X· héi ph−¬ng T©y ®−îc xem nh− lµ (1, ). Khi ®ã nh×n chung, c¸c nhµ h×nh th¸i ph¸t triÓn cuèi cïng theo trËt nghiªn cøu vµ nh÷ng ng−êi ho¹t ®éng tù t¨ng tr−ëng nµy. C¸c n−íc kÐm ph¸t thùc tiÔn ph¸t triÓn th−êng bá qua c¸c triÓn ®· mÊt ®i c¬ héi cho sù t¨ng yÕu tè nh− t«n gi¸o, d©n téc hay nghÖ tr−ëng. Vµ v× vËy, sù ph¸t triÓn chØ .
