Liên kết và mạch lạc là hai yếu tố quyết định một sản phẩm ngôn ngữ được coi là văn bản điển hình hay không. Và để tạo nên tính liên kết và mạch lạc có sự đóng góp không nhỏ của các biểu thức đồng sở chỉ. | Các biểu thức đồng sở chỉ với vai trò kết nối các đơn vị của văn bản JOURNAL OF SCIENCE OF HNUE DOI: Social Sci., 2015, Vol. 60, No. 5, pp. 72-77 This paper is available online at CÁC BIỂU THỨC ĐỒNG SỞ CHỈ VỚI VAI TRÒ KẾT NỐI CÁC ĐƠN VỊ CỦA VĂN BẢN Nguyễn Tú Quyên Khoa Giáo dục Tiểu học, Trường Đại học Sư phạm, Đại học Thái Nguyên Tóm tắt. Liên kết và mạch lạc là hai yếu tố quyết định một sản phẩm ngôn ngữ được coi là văn bản điển hình hay không. Và để tạo nên tính liên kết và mạch lạc có sự đóng góp không nhỏ của các biểu thức đồng sở chỉ. Vai trò của chúng thể hiện ở chỗ, về mặt hình thức, chúng là các phương tiện của phương thức thế (phép thế đồng sở chỉ), về mặt nội dung, chúng vừa có giá trị duy trì, phát triển chủ đề - đề tài, vừa tạo nên tính logic về diễn đạt để người nghe có thể dễ dàng lĩnh hội nội dung của văn bản. Từ khóa: Đồng sở chỉ, văn bản, biểu thức đồng sở chỉ, kết nối văn bản. 1. Mở đầu Liên kết (cohesion) và mạch lạc (coherence) là những thuật ngữ công cụ được sử dụng phổ biến trong phân tích văn bản [1, 7]. Chúng giúp lí giải vì sao câu này lại có mối quan hệ với câu kia để cùng đạt đến đích là quá trình trao đổi thông tin giữa người nói và người nghe được thông đạt. Để tạo nên tính liên kết và mạch lạc trong một văn bản, có thể dùng nhiều cách thức cũng như các phương tiện ngôn ngữ khác nhau trong đó có việc sử dụng các biểu thức đồng sở chỉ. Trong tác phẩm văn học, các biểu thức đồng sở chỉ chính là những phương tiện của phương thức thế (tức là, chúng là các phương tiện ngôn ngữ được dùng để thực hiện phép thế). Chúng tôi gọi việc sử dụng các biểu thức đồng sở chỉ để liên kết các câu là phép thế đồng sở chỉ. Nói về phép thế đồng sở chỉ, hiện nay chưa có công trình nghiên cứu chuyên sâu nào đề cập đến. Hầu hết, hiện tượng ngôn ngữ này mới chỉ được nhắc đến dưới hình thức là các tác giả đưa ra ví dụ để chứng minh cho một vấn đề nào
