Qua khảo cứu các nguồn tư liệu, tác giả có thêm những thông tin giá trị về cuộc khởi nghĩa trên để tiếp tục hiểu rõ hơn về thủ lĩnh Tổng Kiêm, nguyên nhân cuộc khởi nghĩa, quá trình di chuyển của nghĩa quân trước sự bao vây của thực dân Pháp, sự ủng hộ và giúp đỡ của nhân dân đối với cuộc khởi nghĩa . | JOURNAL OF SCIENCE OF HNUE DOI Social Sci. 2015 Vol. 60 No. 3 pp. 111-114 This paper is available online at http CUỘC KHỞI NGHĨA CỦA TỔNG KIÊM Ở HÒA BÌNH NĂM 1909 QUA MỘT SỐ TƯ LIỆU MỚI Lưu Thị Ngọc Tuyết Khoa Xã hội Trường Cao đẳng Sư phạm Bắc Ninh Tóm tắt. Hòa Bình là tỉnh có vị trí trọng yếu ở khu vực miền núi Bắc Kỳ. Năm 1909 dưới sự lãnh đạo của Tổng Kiêm người Mường ở Hòa Bình đã nổi dậy khởi nghĩa. Do chuẩn bị chu đáo và chớp lấy cơ hội thuận lợi nên nghĩa quân đã giành được một số thắng lợi. Thực dân Pháp ra sức phản kích nhưng nghĩa quân với sự ủng hộ tích cực của nhân dân đã duy trì được cuộc khởi nghĩa tới trên 5 tháng gây cho Pháp nhiều thiệt hại. Qua khảo cứu các nguồn tư liệu tác giả có thêm những thông tin giá trị về cuộc khởi nghĩa trên để tiếp tục hiểu rõ hơn về thủ lĩnh Tổng Kiêm nguyên nhân cuộc khởi nghĩa quá trình di chuyển của nghĩa quân trước sự bao vây của thực dân Pháp sự ủng hộ và giúp đỡ của nhân dân đối với cuộc khởi nghĩa. Từ khóa Hòa Bình khởi nghĩa Tổng Kiêm khởi nghĩa người Mường Hoà Bình đầu thế kỉ XX. 1. Mở đầu Hòa Bình là tỉnh miền núi có vị trí chiến lược về kinh tế và an ninh quốc phòng. Khi thực dân Pháp đánh chiếm khu vực miền núi Tây Bắc Bắc Kỳ Hòa Bình đã trở thành một trong những trung tâm chống Pháp ở miền núi Bắc Kỳ với nhiều cuộc khởi nghĩa tiêu biểu như khởi nghĩa của Đốc Ngữ khởi nghĩa của Đinh Công Uy 2 4 . . . Sau khi bình định được Hòa Bình thực dân Pháp đã cấu kết và lợi dụng lực lượng các lang đạo ở địa phương để tiến hành cai trị và bóc lột nhân dân. Bị áp bức bóc lột thâm tệ người Mường ở Hòa Bình đã liên tục nổi dậy đánh Pháp trong đó tiêu biểu nhất là cuộc khởi nghĩa của Tổng Kiêm. Với một số nguồn tư liệu mới nghiên cứu sẽ có thêm những thông tin giá trị về cuộc khởi nghĩa và vị thủ lĩnh này. 2. Nội dung nghiên cứu . Nguyên nhân khởi nghĩa Đầu thế kỉ XX dưới sự thống trị của thực dân Pháp và ách áp bức của giai cấp phong kiến lang đạo người Mường đời sống .
