Nghiên cứu này phân tích, xác định xác suất xảy ra đồng thời của các thiên tai bão kèm mưa lớn và mưa sau bão bằng hàm Copula. Số liệu quan trắc tốc độ gió mạnh trong bão và lượng mưa ngày lớn nhất trong và sau bão giai đoạn 1961-2017 của 15 trạm khí tượng được sử dụng trong nghiên cứu. | ỨNG DỤNG COPULA TRONG XÁC ĐỊNH PHÂN BỐ ĐỒNG THỜI ĐA THIÊN TAI DO BÃO KÈM MƯA LỚN VÀ MƯA SAU BÃO Trần Thanh Thủy 1 Trần Thục 1 Huỳnh Thị Lan Hương 1 Nguyễn Xuân Hiển 1 Lê Văn Tuấn 2 Nguyễn Thành Công 3 1 Viện Khoa học Khí tượng Thủy văn và Biến đổi khí hậu 2 Trường Đại học Thương mại 3 Cục Biến đổi khí hậu Ngày nhận bài 5 5 2020 ngày chuyển phản biện 6 5 2020 ngày chấp nhận đăng 27 5 2020 Tóm tắt Các thiên tai thường xảy ra đồng thời hoặc nối tiếp. Xác suất xuất hiện đồng thời đa thiên tai đóng vai trò quan trọng trong công tác đánh giá rủi ro thiên tai. Tuy nhiên phần lớn các nghiên cứu ở Việt Nam không xem xét đến xác suất xảy ra đồng thời của các thiên tai. Nghiên cứu này phân tích xác định xác suất xảy ra đồng thời của các thiên tai bão kèm mưa lớn và mưa sau bão bằng hàm Copula. Số liệu quan trắc tốc độ gió mạnh trong bão và lượng mưa ngày lớn nhất trong và sau bão giai đoạn 1961-2017 của 15 trạm khí tượng được sử dụng trong nghiên cứu. Nghiên cứu đã tìm ra hàm Gumbel-Hougaard Copula là hàm phù hợp cho đa thiên tai bão kèm mưa lớn và mưa sau bão khu vực ven biển Trung Trung Bộ. Kiểm định Kolmogorov-Smirnov và tiêu chuẩn thông tin Akaike được sử dụng để kiểm định sự phù hợp của các hàm Copula. Từ khóa Xác suất Copula đa thiên tai bão mưa lớn. 1. Giới thiệu thiệt hại ước tính khoảng tỷ đồng. Năm Khu vực Trung Trung Bộ trải dài từ 14o32 1996 có tới 5 cơn bão và 4 ATNĐ đổ bộ và ảnh đến 18o05 vĩ độ Bắc và từ 105o37 đến 109o04 hưởng trực tiếp đến các tỉnh miền Trung xảy ra kinh độ Đông bao gồm 06 tỉnh Quảng Bình 14 đợt mưa lớn diện rộng tập trung dồn dập Quảng Trị Thừa Thiên Huế Đà Nẵng Quảng vượt trung bình nhiều năm cả về lượng và thời Nam và Quảng Ngãi. Trung Trung Bộ là khu vực gian mưa. Tại thị xã Quảng Ngãi tổng lượng thường xuyên chịu những tác động bất lợi của mưa 4 tháng IX-XII xếp hàng thứ hai trong vòng thiên tai điển hình như bão lũ mưa lớn. Lịch 80 năm trở lại chỉ sau năm 1917 34 . Mưa lớn sử đã ghi nhận được một số cơn bão kèm mưa là hệ quả của
