Nội dung của bài viết này trình bày quan điểm người trong cuộc và quyền văn hóa của các tộc người; lễ ăn trâu trong xã hội truyền thống và bối cảnh dẫn đến việc phục dựng; phục dựng lễ ăn trâu trong lễ hội điện Trường Bà; quan điểm của các chủ thể lễ hội về việc phục dựng lễ ăn trâu của người Cor; phục dựng lễ ăn trâu của người Cor nhìn từ quyền văn hóa của các tộc người. | Tạp chí Nghiên cứu và Phát triển số 7 161 . 2020 75 QUYỀN VĂN HÓA VÀ QUAN ĐIỂM NGƯỜI TRONG CUỘC NHÌN TỪ VIỆC PHỤC DỰNG LỄ ĂN TRÂU CỦA NGƯỜI COR Ở HUYỆN TRÀ BỒNG TỈNH QUẢNG NGÃI Phan Thùy Giang Dẫn nhập Trong chuyến điền dã ở huyện Trà Bồng tỉnh Quảng Ngãi vào tháng 12 năm 2014 tôi đến thăm nhà ông Hồ Ngọc A. trú tại thôn 2 xã Trà Thủy người rất am tường văn hóa truyền thống của người Cor để tìm hiểu các lễ hội của tộc người này trong quá khứ. Tiếp chuyện tôi trong ngôi nhà được xây cất khá khang trang sau vài ba câu thăm hỏi ông A. bắt đầu kể cho tôi nghe về các lễ hội của tộc người mình. Theo ông trong số các lễ hội của người Cor lễ ăn trâu tiếng Cor gọi là xa ố kpiêu là lễ hội lớn nhất vì nó hội tụ được nhiều thành tố văn hóa khác nhau của tộc người. Tuy nhiên ông cũng bày tỏ sự tiếc nuối khi cho biết ngoại trừ thôn 2 xã Trà Thủy hiện nay người Cor ở các thôn xã khác của huyện Trà Bồng không còn tổ chức lễ ăn trâu nữa. Ông cũng không quên lưu ý với tôi rằng mặc dầu vẫn được duy trì ở thôn 2 nhưng vì lễ ăn trâu không phải là hội lễ diễn ra theo chu kỳ cố định nên ông không chắc vào thời điểm nào - một năm hai năm hay nhiều năm nữa - người dân nơi đây mới mở lại lễ hội. Ông dặn nếu tôi muốn quan sát lễ hội vào thời gian sớm nhất tôi có thể tham dự lễ ăn trâu được tổ chức trong lễ hội điện Trường Bà vào tháng Tư âm lịch năm đến. Điện Trường Bà là cơ sở thờ tự tọa lạc tại thôn Tây thị trấn Trà Xuân huyện Trà Bồng tỉnh Quảng Ngãi. Điện Trường Bà do người Kinh thuở xưa tạo lập để thờ cúng Thánh mẫu Thiên Y A Na. 1 Hằng năm vào ngày 15 tháng Tư và 15 tháng Chín âm lịch các hội lễ mùa xuân và mùa thu lại được mở ra tại di tích điện Trường Bà. Sau này khi đã tham dự lễ hội điện Trường Bà đồng thời phỏng vấn người dân và chính quyền địa phương nơi đây tôi biết thêm rằng theo chủ trương của Ủy ban Nhân dân huyện Trà Bồng lễ ăn trâu lần đầu tiên được tái hiện trong lễ hội mùa xuân điện Trường Bà vào năm 2012. Từ đó đến năm 2015 mỗi khi lễ hội mùa xuân điện Trường Bà được mở
