Hiệu quả của giáo dục là đối tượng nghiên cứu của kinh tế học giáo dục, một vấn đề thu hút sự quan tâm của các nhà kinh tế và các nhà sư phạm. Người ta cho rằng khi coi giáo dục là ngành kinh tế thì phải điều khiển ngành này vừa trên quan điểm sư phạm vừa trên quan điểm kinh tế, phải tính được giá thành đào tạo đối với mỗi loại hình đào tạo, tính được giá thành của giáo dục trong hoạt động kinh tế xã hội nói chung ; để hoạch định chiến. | HIỆU QUẢ GIÁO DỤC QUAN ĐIẺM VÀ MỘT SỐ PHƯƠNG PHÁP TÍNH PGS. TS. Đặng Quốc Bảo I - ĐẶT VẤN ĐỀ Hiệu quả của giáo dục là đối tượng nghiên cứu của kinh tế học giáo dục một vấn đề thu hút sự quan tâm của các nhà kinh tế và các nhà sư phạm. Người ta cho rằng khi coi giáo dục là ngành kinh tế thì phải điều khiển ngành này vừa trên quan điểm sư phạm vừa trên quan điểm kinh tế phải tính được giá thành đào tạo đối với mỗi loại hình đào tạo tính được giá thành của giáo dục trong hoạt động kinh tế xã hội nói chung để hoạch định chiến lược đầu tư cho giáo dục một cách có hiệu quả. II - CÁC QUAN NIỆM a Có quan niệm cho rằng hiệu quả của giáo dục là kết quả của hoạt động này trong đời sống sư phạm hay đời sống kinh tế xã hội nói chung. Quan niệm này tiếp cận vấn đề từ phạm trù effectiveness - phạm trù hiệu lực. Cần đo được cái mà giáo dục thông qua những tác động tổng hợp tạo ra tiến bộ của sự vật trong sự phát triển. b Có quan niệm cho rằng hiệu quả của giáo dục là tỉ lệ tương quan giữa chi phí với kết quả của hoạt động giáo dục trong đời sống kinh tế xã hội nói chung. Quan niệm này tiếp cận vấn đề từ phạm trù efficiency - phạm trù hiệu suất. Cần tìm ra hai đại lượng trong quá trình phát triển cái tạo ra và cái chi phí cho việc tạo ra rồi so sánh tương quan hai đại lượng này. Gọi Z là tổng chi phí cho giáo dục - đào tạo. P là sự tăng sản phẩm xã hội do giáo dục - đào tạo mang lại. E là hiệu quả kinh tế của giáo dục. Trong trường hợp này E được biểu thị bằng công thức P E P 1 Sự sinh lợi của giáo dục được kí hiệu là D trong trường hợp này D được tính bằng công thức D P - Z 2 Chỉ số sinh lời kí hiệu R được tính theo công thức 65 R D Z Từ 1 và 2 ta có D P - Z P Z - 1 E - 1 Đo được các đại lượng theo quan niệm nêu ra trong điểm b không phải là việc dễ dàng. Thí dụ chi phí cho giáo dục đào tạo vừa lấy từ ngân sách của Nhà nước vừa lấy từ ngân sách của xã hội ngân sách của gia đình. Tính toán được ngân sách của xã hội và của gia đình đòi hỏi rất nhiều công phu. Vì vậy để tính được mức
