Tham khảo bài viết 'quan niệm của nho giáo về xã hội lý tưởng_2', tài liệu phổ thông, ôn thi đh-cđ phục vụ nhu cầu học tập, nghiên cứu và làm việc hiệu quả | Quan niệm của nho giáo về xã hội lý tưởng Như vậy Khổng Tử và Mạnh Tử không hoàn toàn coi thường Lợi không đối lập Nghĩa với Lợi cũng như không coi thường và phủ nhận sự giàu sang. Xét về thực chất xã hội lý tưởng mà các ông đề xuất không phải là một xã hội nghèo. Nghiên cứu Nho giáo chúng ta thấy rằng những tư tưởng trên của Khổng Tử và Mạnh Tử được bổ sung và phát triển thêm ở các nhà Nho sau này. Tất nhiên nhằm thủ tiêu và đè bẹp ý thức phản kháng của giai cấp người bị trị nhằm bảo vệ trật tự xã hội phong kiến các nhà Nho đều khuyên răn gieo rắc trong đầu óc những người bị trị tư tưởng bằng lòng với cảnh nghèo yên lòng với thân phận và địa vị của mình. Chẳng hạn trong sách Luận ngữ có đoạn Tử Cống hỏi đức Khổng Tử Như nghèo mà chẳng dua bợ giàu chẳng kiêu căng người như vậy nhân phẩm thế nào Đức Khổng Tử đáp Như vậy là khá Song chưa bằng người nghèo mà vui người giàu mà ưa việc lễ nghĩa . Từ những câu chữ trên của Khổng Tử chúng ta thấy rõ ràng ông không chủ trương mọi người hãy an bần lạc đạo rằng nếu phải nghèo thì hãy bằng lòng với nó chứ đừng dua bợ đánh mất nhân cách . Và với ông giàu hay nghèo điều đó không quan trọng mấy cái quan trọng và cần thiết hơn là vui với đạo học và làm theo đạo theo lễ nghĩa. Nếu được như vậy thì theo ông người nghèo không nên oán trách ghét bỏ cảnh phận nghèo của mình Bần nhi vô oán . Tất nhiên với một đầu óc thực tế Khổng Tử đã nhận ra rằng thật khó có người nghèo mà vui được khó có ai lại không oán ghét cảnh nghèo nàn. Ông nói Bần nhi vô oán nan phú nhi vô kiêu dị Giàu có mà không kiêu căng thì còn dễ chớ nghèo khổ mà chẳng sầu oán thì thật khó . Song như trên đã trình bày cái điều đáng sợ ở các nhà Nho không phải là nghèo mà là xã hội không yên ổn. Tóm lại theo chúng tôi trong quan niệm của các nhà Nho xã hội lý tưởng phải là xã hội bảo đảm được sự kết hợp hài hòa giữa đời sống kinh tế t và đời sống tinh thần đạo đức lành mạnh. Và theo họ sự hài hòa ấy là một trong những yếu tố cơ bản để giữ vững ổn định trật tự của xã hội .
