Tham khảo tài liệu 'một số vấn đề cơ bản của hợp chất dị vòng', tài liệu phổ thông, ôn thi đh-cđ phục vụ nhu cầu học tập, nghiên cứu và làm việc hiệu quả | MỘT SỐ VẤN ĐỀ CƠ BẢN CỦA HỢP CHẤT DỊ VÒNG A. Định nghĩa và cách gọi tên 1. Định nghĩa chung Dị vòng là những chất hữu cơ mà phân tử của chúng có cấu tạo vòng kín và trong vòng có chứa một hay nhiều dị tố nguyên tử không phải là cacbon có trong bộ khung phân tử chất hữu cơ Ví du nn N O S N N H Pirol Furan Tiophen Pindin Quinolin 2. Chú ý có một số hợp chất thỏa mãn với định nghĩa trên nhưng không được xếp vào loại hợp chất dị vòng. Ví dụ etylenoxit anhydrit sucxinic. .những chất này dễ bị vỡ vòng không bền do tác dụng cuả nhiệt và hòan toàn không biểu lộ tính thơm. 3. Cách gọi tên a Tên thông thường Ví dụ Furan Pirol Piridin Thiophen . Nếu dị tố là S thì tiếp đầu ngữ là thio- nếu dị tố là oxi thì tiếp vĩ ngữ là an b Tên hệ thống Qui tắc Ghép - Một từ cơ bản nói lên số cạnh của vòng - Một hay nhiều tiếp đầu ngữ để chỉ số lượng và tên các dị tố trong vòng - Một tiếp vĩ ngữ nói lên mức độ bão hòa cuả vòng Từ cơ bản - Vòng 3 cạnh -ir- 4 cạnh -et- 5 cạnh -ol- 6 cạnh -in 7 cạnh -ep- . Tiếp đầu ngữ oxa - chỉ oxi thia - chỉ lưu huỳnh aza - chỉ nitơ . số lượng dị tố là di tri. Tiếp vĩ ngữ -vòng 5 cạnh chứa nitơ chưa bão hòa có đuôi -ol nhưng bão hòa có đuôi -olidin - vòng 5 cạnh không chứa nitơ chưa bão hòa có đuôi -ol nhưng bão hòa có đuôi - olan - vòng 6 cạnh chứa nitơ chưa bão hòa có đuôi -in nhưng bão hòa có đuôi - an. Cách đánh số - nếu dị vòng chứa 1 dị tố thì số 1 dành cho dị tố và tiếp tục ngược chiều kim đồng hồ. - nếu dị vòng chứa nhiều dị tố giông nhau thì đánh số sao cho các dị tố có chỉ số nhỏ nhất nếu có 2 dị tố là N có bậc khác nhau thì bắt đầu từ dị tố bậc 2 - nếu dị vòng chứa nhiều dị tố khác nhau thì số 1 ưu tiên cho O S N. Ví dụ 1 3-Thiazol 1 4-Thiazin 1 2 4-T riazol 1 2 4-T riazin 4. Phân loại thường có 2 cách phân loại - Phân loại theo số cạnh dị vòng 5 cạnh dị vòng 6 cạnh. - Phân loại theo dị tố dị vòng chứa nitơ dị vòng chứa oxi dị vòng chứa lưu huỳnh. B. Phương pháp tổng hợp dị vòng Nói chung có 2 cách điều chế các dị vòng - Dị vòng hóa các hợp chất .
