Trong hệ thống pháp luật của Nhà nước Cộng hòa xã hội chủ nghĩa Việt Nam có nhiều ngành luật khác nhau với những biện pháp trách nhiệm, những chế tài cụ thể khác nhau. Gắn với luật hình sự là biện pháp trách nhiệm hình sự với chế tài cụ thể là hình phạt. Đó là một loại chế tài đặc biệt trong hệ thống các biện pháp cưỡng chế của Nhà nước. Hình phạt cải tạo không giam giữ là một trong số bảy hình phạt chính của pháp luật hình sự Việt Nam. .