Bài viết này tập trung khảo sát tiểu trường các quá trình tự vận động của “nước” trong trường “nước”, gồm các từ: chảy, dâng, dậy, dội, gợn, lặng, lụt, lượn, nhỏ, ngấm, ngập, rò, rỏ, rỉ, sa, sủi, tản, tuôn, tràn, trào, trút, thấm, vỗ,. , | Số 12 (230)-2014 NGÔN NGỮ & ĐỜI SỐNG 57 NGÔN NGỮ HỌC VÀ VIỆT NGỮ HỌC TIỂU TRƯỜNG CÁC TỪ NGỮ CHỈ QUÁ TRÌNH VẬN ĐỘNG CỦA “NƯỚC” TRONG TIẾNG VIỆT SUB FIELD OF WORDS INDICATING WATER MOVEMENT IN VIETNAMESE NGUYỄN VĂN THẠO (ThS-NCS; Học viện Khoa học Xã hội) Abstract: The article aims to indicate the systems, the semantic field change and the culture dialing the choice of using words indicating water movement in Vietnamese. In the semantic field change, the water semantic field not only expresses the water and other factors of water but also changes to express the other fields of human being. This shows the polyvalent in languages. Key words: semantic field; water movement; semantic change; semantic field change. 1. Theo quan niệm của triết học phương Đông thì “nước” là một trong những yếu tố cấu thành nên vạn vật. “Nước” được hiểu như một thực thể tự nhiên nuôi dưỡng sự sống. Chính vì tầm quan trọng của “nước” mà các cộng đồng dân cư trên thế giới đều tập trung và phân bố dọc theo các nguồn “nước”. Từ cơ sở thực tiễn đó mà ngôn ngữ và văn hóa của các tộc người đều gắn liền với các yếu tố có liên quan đến “nước”. Trong ngôn ngữ học, “nước” tạo thành một trường từ vựng bao hàm nhiều tiểu trường, như: tiểu trường các dạng thức của nước “giọt, dòng, làn ”, tiểu trường các vật thể thiên nhiên chứa nước “ao, hồ, biển, sông ”, tiểu trường các trạng thái của nước “đầy, vơi, cạn, sâu, nông ”, tiểu trường các đặc điểm của nước “đục, trong, mát, sạch ”, tiểu trường các hoạt động của con người với nước “khơi, ngăn, chặn, tưới, tắm ” và tiểu trường các quá trình tự vận động của nước “chảy, trôi, đổ, dâng, trào ”. Các từ ngữ thuộc trường “nước” không chỉ được người Việt sử dụng để nói về “nước” và các yếu tố liên quan đến “nước” mà còn được chuyển trường để diễn tả các mối quan hệ khác trong đời sống cả vật chất lẫn tinh thần của con người, những thứ vốn được người Việt tri nhận có những yếu tố tương đồng với ý nghĩa của các từ ngữ thuộc trường “nước”. Do khuôn khổ của bài viết
