Sức hấp dẫn về cảnh quan của vườn truyền thống, có một đỉnh cao là các vườn cảnh hoàng gia. Hiện nay, hầu như tại Cố đô Huế, các vườn hoàng gia bị biến dạng rất nhiều. Nguyên tắc phục hồi vườn, trước tiên cần đảm bảo giá trị triết lý: về vẻ đẹp, thuật phong thủy, thuyết âm dương, thuyết ngũ hành. Muốn vậy, phải quan tâm tới đặc điểm triết lý chung về vườn của Á Đông (Trung Quốc, Hàn Quốc, Nhật Bản.) để phân tích, so sánh với điều kiện Việt Nam để đưa ra những nguyên tắc tái dựng các vườn hoàng gia tại Huế. | Hošng Th H i Qu - Tr n Minh c: T˝nh tri t h c. TÍNH TRIẾT HỌC TRONG VƯỜN CẢNH Á ĐÔNG 60 (QUA VƯỜN CẢNH HUẾ) KTS. HOÀNG TH H I QU TS. TR N MINH C TÓM TẮT Sức hấp dẫn về cảnh quan của vườn truyền thống, có một đỉnh cao là các vườn cảnh hoàng gia. Hiện nay, hầu như tại Cố đô Huế, các vườn hoàng gia bị biến dạng rất nhiều. Nguyên tắc phục hồi vườn, trước tiên cần đảm bảo giá trị triết lý: về vẻ đẹp, thuật phong thủy, thuyết âm dương, thuyết ngũ hành. Muốn vậy, phải quan tâm tới đặc điểm triết lý chung về vườn của Á Đông (Trung Quốc, Hàn Quốc, Nhật Bản.) để phân tích, so sánh với điều kiện Việt Nam để đưa ra những nguyên tắc tái dựng các vườn hoàng gia tại Huế. Từ khóa: vườn cảnh Á Đông; vườn Việt Nam; ý tượng; hình thái; khí; nước; âm dương; ngũ hành. ABSTRACT The attractiveness of traditional bonsai gardens has its peak at royal gardens. Today, most royal bonsai gardens have been distorted in Huế city. The principle of restoration of the gardens should ensure the philosophy of beauty, geomancy, Yin - Yang, Five Elements etc. So it is considered the common philosophy of gardens in East Asia countries such as China, Korea, Japan to analyse and compare with Vietnam’s context to restore these royal gardens in Huế. Key words: East Asian bonsai garden; Vietnam garden; concept; morphology; air; water; yin - yang; five elements. 1. Đặt vấn đề Vườn cổ xưa thường gắn với ngôi nhà ở hoặc nơi làm việc của con người. Ngoài ra, còn có thể là những lâm viên rộng lớn của hoàng gia, của quan lại hay nhà giàu. Do đó, vườn cũng là nơi thể hiện tư tưởng của chủ nhân (về thẩm mỹ, về tiện nghi). Nói một cách khác, trong vườn có triết lý về cái đẹp phong cảnh và có chủ ý về quy tắc ứng xử với thiên nhiên. Trong quá trình đi tìm phương pháp phục hồi những vườn truyền thống của Việt Nam, không thể không xác định ý nghĩa của vườn cổ về mặt triết lý của người Á Đông nói chung và người Việt Nam nói riêng. 2. Triết lý về cái đẹp trong vườn cảnh Á Đông Trước hết, vườn là nơi cần có
