Bài viết nghiên cứu về tư tưởng cũng như đóng góp và hạn chế của Nguyễn Trường Tộ, rút ra bài học cho công cuộc đổi mới hiện nay của đất nước ta lại được chú ý đúng mức nhất là bài học từ những đóng góp của nhà tư tưởng canh tân lỗi lạc. | Mấy bài học từ những đóng góp và hạn chế của Nguyễn Trường Tộ M A Y Bfir HQC TCr NHCifNG OdNG Q6P Vfl H6N CHE Cdfl NGCIYEH TRat^NG TQ TRAN VAN THtrC TRAN VAN DAI LOI* L au nay, gidi nghien cflu trong va ngodi nfldc dd bdn nhilu v l danh si Nguyin Trfldng To. Mpt sd' ngfldi da d l cdp mdn md gi vdi con dudng md cac nho si bd'y gid deo duoi Id di hpc, di thi, do dat vd ldm quan (1). Trinh dp Han vdn cua dng, theo din nghieh I^ canh tan, bi kich Nguyin Linh muc Vo Thanh Tam: "Ong khdng dd Trfldng To, nguygn nhdn thd't bai tfl tudng dgt gi cd (dflng ra Id dng khong h i dfl thi canh tdn cua dng vd cua cdc nhd canh tdn khoa nao) md viet dieu trdn bang Hdn vdn t h i ky XIX. Tuy vdy, dilu quan trpng hdn mpt cdch thdng thgo, dung lugt li, ro rdng, Id rflt ra bdi hpc cho cdng cudc doi mdi hipn duyin ddng khii'n cdc vi khoa bdng triiu nay cua dd't nfldc ta lai chfla dflpc chfl •^ dinh Hui'bdy gid eung phdi kinh phuc. Di'n dflng mflc, nhd't Id bdi hpc tfl nhflng ddng nhu eu hodng gidp Huynh Thdc Khdng, thu gdp cua nhd tfl tfldng canh tan loi lae ndy. khoa thi huang, thi hpi, chi thi dinh mdi do 1. Nguyin Trfldng To sd'ng eupc ddi kha thd ba md cung nhgn la Nguyin TrUdng Tp ngin ngui. Ong sinh ndm 1828 (hay 1830?) ed ldi viet Hdn vdn khuc chiet vd rdn roi' vd trfldc khi v l vdi Chfla ngdy 22-11-1871, (2). GS. Lg Tri Viin thi cho ring "bdi Trdn each day dflng 140 ndm, dng dd kip dg lai Tinh cua Nguyin TrUdng Tp cd the xep la mpt Sil nghiep sang chdl. mpt dng vdn xudi trQ tinh rdt hay chdng kem gi Nguc Trung ThU cda Phan Bpi Thud nhd dng hpc chfl Han d nhd vdi Ch&u" (3). than phy Nguyin Qud'c Thfl. Tfl ndm 1840 dng theo hpc t h i y Tu Giai (Dfldng Dodn Ndm 1856, Nguyen Trfldng To dfldc gido Huy) d Bfli Ngoa; ndm 1847 - 1850 theo hpe xfl Xd Dodi giao trpng trach day chfl Hdn thiy Cd'ng Hflu (Dinh Trpng Thfl) d Idng cho Gidm muc Gauthier (tgn Viet Nam Id Kim Khg; ndm 1852 1856 theo hpc quan Ngd Gia .
