Will Durant Lịch sử văn minh Ấn Độ Người dịch: Nguyễn Hiến Lê CHƯƠNG IX ẤN ĐỘ VÀ KI TÔ GIÁO I. BỌN GIẶC BIỂN ĐẮC THẾ Người Âu tới Ấn – Anh chiếm Ấn – Cuộc khởi nghĩa Cipaye – Sự thống trị của Anh: lợi và hại. Về nhiều phương diện, nền văn minh Ấn Độ | Will Durant Lịch sử văn minh Ấn Độ Người dịch Nguyễn Hiến Lê CHƯƠNG IX ẤN ĐỘ VÀ KI TÔ GIÁO I. BỌN GIẶC BIỂN ĐẮC THẾ Người Âu tới Ấn - Anh chiếm Ấn - Cuộc khởi nghĩa Cipaye -Sự thống trị của Anh lợi và hại. Về nhiều phương diện nền văn minh Ấn Độ có thể coi như chết rồi khi Clive và Warren Hastings thấy nguồn lợi phong phú của xứ đó. Triều đại rất dài của Aureng-Zeb đã làm cho tinh thần dân tộc suy nhược nhiều kế đó loạn lạc và chiến tranh xảy ra làm cho Ấn như một trái chín mùi khi có ngoại xâm. Vậy chỉ còn có vấn đề này là số phận của nó sẽ lệ thuộc vào cường quốc nào ở châu Âu đây. Người Pháp muốn lãnh vai trò đó nhưng thất bại và mất Ấn Độ ở trận Rossbach và trận Waterloo 1 . Người Anh thử vận và thành công. Năm 1498 Vasco de Gama khởi hành từ Lisbonne sau mười một tháng lênh đênh trên biển thả neo ở Calicut Rijah vua ở Malabar giao cho ông ta một bức thư nhã nhặn để trình lên vua Bồ Đào Nha Ông Vasco de Gama một vị quí tộc ở triều đình Đại vương đã lại yết kiến quả nhân và quả nhân lấy làm vui lắm. Tệ quốc có nhiều quế đinh hương hồ tiêu và bảo ngọc. Quả nhân muốn đổi lấy vàng bạc san hô và dạ đỏ của đại quốc . Vua Bồ Đào Nha hồi âm buộc Ấn phải tự nhận là thuộc địa Bồ Đào Nha viện ra những lí lẽ mà Rajah lạc hậu quá không hiểu nổi. Để phá tan mọi sự hiểu lầm Bồ Đào Nha phái một hạm đội tới truyền bá Ki Tô giáo và gây chiến với Ấn. Thế kỉ XVII người Hoà Lan tới đuổi Bồ Đào Nha đi thế kỉ XVIII Pháp và Anh tới lại đuổi Hoà Lan đi. Họ giao chiến với nhau kịch liệt để xem Chúa cho bên nào được cái vinh dự khai hoá Ấn Độ. và bắt người Ấn nộp thuế. Công ty Đông Ấn 2 thành lập ở Londres năm 1600 để mua rẻ tại chỗ những thổ sản của Ấn và các xứ lân cận đem về châu Âu bán thật đắt 3 . Từ năm 1868 công ty tuyên bố tính lập ở Ấn một đế quốc Anh mênh mông trường cửu trên những cơ sở vững vàng . Họ tạo nhiều thương quán ở Madras Calcutta Bombay xây đắp thành luỹ đưa quân đội tới gây chiến hối lộ tham nhũng tóm lại là thi hành chức vụ của một chính quyền. Clive thản nhiên .
