Trong nhật kí ở rừng Nam Cao viết: Gần gũi những người Mán đói rách và dốt nát, thấy họ biết yêu cách mạng, làm cách mạng chân thành sốt sắng và tận tụy, chúng tôi thấy tin tưởng vô cùng, so sánh họ với mấy thằng "bố vấu" mà Khang gọi là trí thức nửa mùa, Khang rất bất bình với hạng này. Chúng nó chẳng yêu một cái gì, chẳng làm gì. Chúng nó chỉ tài "chửi đổng". Như vậy, Nam Cao đã ấp ủ ý định viết một tác phẩm về loại trí thức "chửi đổng" này. Đôi mắt đã ra đời năm 1948 với cái tên ban đầu là Tiên sư thằng Tào Tháo. Qua nhân vật Hoàng và đối lập với anh ta là Độ, ta thấy được hai quan điểm lập trường kháng chiến đối ngược nhau ở một tập truyện ngắn luận đề xuất sắc.
