Đang chuẩn bị liên kết để tải về tài liệu:
Xứ Đàng Trong năm 1621 – Phần 2

Đất đai phì nhiêu Người ta dễ dàng nhận thấy là nước lụt đã làm cho đất đai ở xứ Đàng Trong phì nhiêu, như chúng tôi vừa nói. Tuy nhiên, tôi thấy còn phải kể nhiều sự đặc biệt khác nữa. Nước lụt làm cho đất mầu mỡ và phì nhiêu nên mỗi năm có ba vụ lúa 1, đầy đủ và dồi dào đến nỗi không ai phải lam lũ vất vả để sinh sống, ai cũng sung túc. Quanh năm có rất nhiều và có đủ thứ trái cây như ở Ấn Độ, vì xứ Đàng. | Xứ Đàng Trong năm 1621 - Phần 2 Chương 3 Đất đai phì nhiêu Người ta dễ dàng nhận thấy là nước lụt đã làm cho đất đai ở xứ Đàng Trong phì nhiêu như chúng tôi vừa nói. Tuy nhiên tôi thấy còn phải kể nhiều sự đặc biệt khác nữa. Nước lụt làm cho đất mầu mỡ và phì nhiêu nên mỗi năm có ba vụ lúa 1 đầy đủ và dồi dào đến nỗi không ai phải lam lũ vất vả để sinh sống ai cũng sung túc. Quanh năm có rất nhiều và có đủ thứ trái cây như ở Ân Độ vì xứ Đàng Trong có cùng khí hậu như ở Ân. Nhưng đặc biệt là cam ở Đàng Trong trái lớn hơn ở Châu Âu to và rất ngọt. Vỏ rất dể bóc mềm và ngon cam có thể ăn được cả vỏ lẫn ruột và có mùi vị thơm như trái chanh 2 ở Ý. Ở đây người ta cũng thấy một số trái khác người Bồ gọi là chuối người khác gọi là vả An Độ. Theo ý tôi thì không xác đáng vì ở An không có cây nào được gọi là vả và cây ở Đàng Trong không có gì giống cây vả của chúng ta về thân cây cũng như về trái. Về thân cây thì nó giống như cây chúng ta gọi là lúa mì Thổ Nhĩ Kỳ tuy cao lớn hơn là rất dài và rất to bản đến độ chỉ cần hai lá cũng đủ để có thể che một người từ chân đến đỉnh đầu và bao quanh cả người. Do đó mà có người muốn gọi cây này là cây vườn địa đàng và Ađam đã lấy lá của nó để che giấu sự trần truồng của mình 3. Cây này trổ ngay trên ngọn một buồng gồm hai mươi ba mươi hay bốn mươi trái cột chặt với nhau mỗi trái về hình thù bề dài và độ lớn đều giống trái chanh thông thường ở Ý. Khi trái chưa hoàn toàn chín thì vỏ xanh và sau đó trở nên vàng giống hệt như chanh. Không cần dùng dao để bổ hay gọt vỏ người ta lột vỏ rất dễ dàng như bóc đâu mới hái. Mùi thì rất thơm ruột vàng và khá cứng chắc như một trái lê bergam chín muồi của ta dễ tan trong miệng. Do đó không thể nói là nó giống cây vả của chúng ta được trừ vị thơm ngon và dịu ngọt. Cũng còn một thứ trái khác thuộc loại này người ta sấy và ngâm rượu 4. Hàng năm sau khi cây có trái sẽ héo đi và một nhánh con trổ ở gốc để cho năm sau. Ở Ý chúng ta gọi là cây vả An Độ nhưng thực ra không có gì giống về cây cũng như về .