I. DÀN BÀI
1. Mở bài
- Câu thơ: Ôi! Sống đẹp là thế nào hỡi bạn? trích từ bài Một khúc của nhà thơ Tố Hữu, sáng tác năm 1979, sau khi đất nước hòa bình thống nhất được bốn năm.
- Trong hoàn cảnh cả dân tộc hăng hái bắt tay vào sự nghiệp xây dựng Tổ quốc thì mọi người cần phải có quan điểm sống đúng đắn. Xã hội không chấp nhận lối sống cá nhân ích kỉ.
2. Thân bài
a. Giải thích: Thế nào là sống đẹp?
- Quan niệm sống đẹp của dân tộc Việt Nam đã có từ ngàn xưa. Đó là nếp sống trong sạch, thanh cao, nhân ái.
- Ở thế kỉ XV, Nguyễn Trãi cũng nêu cao quan điểm sống đẹp: Tiên thiên hạ chi ưu, nhi ưu, hậu thiên hạ chi lạc nhi lạc. (Lo trước thiên hạ, vui sau thiên hạ).
- Ở thế kỉ XX, Chủ tịch Hồ Chí Minh đã phát động, khuyến khích và cổ vũ phong cách sống: Mình vì mọi người, mọi người vì mình. Bản thân Bác là tấm gương tuyệt vời cho nhân dân noi theo.
b. Chứng minh
- Bằng cuộc đời phấn đấu, hi sinh vì nước, vì dân của Bác.
- Bằng tinh thần yêu nước, quyết chiến quyết thắng của tuổi trẻ Việt Nam thời đánh Mĩ.
- Bằng các phong trào xây dựng và bảo vệ Tổ quốc trong thời bình. (Nêu một số gương sáng tiêu biểu trong thực tế cuộc sống).
3. Kết bài
- Sống đẹp là quan điểm sống đúng đắn, đáng ca ngợi.
- Ai cũng cố gắng sống đẹp thì đất nước sẽ phát triển rất nhanh.
II. BÀI LÀM
Nhà thơ Tố Hữu sáng tác bài Một khúc ca vào mùa xuân 1979, sau bốn năm đất nước sạch bóng quân thù, cả dân tộc đang háo hức bắt tay vào sự nghiệp xây dựng Tổ quốc Việt Nam hòa bình, thống nhất. Sau ba mươi năm chiến tranh, mất mát, đau thương là vô cùng to lớn. Khó khăn, gian khổ trùng trùng trước mắt lại tiếp tục thử thách ý chí, nghị lực của mỗi con người. Để có thể đạt được mục tiêu dân giàu, nước mạnh, cần phải có một sức mạnh phi thường được tạo nên từ tinh thần đoàn kết, nhất trí của toàn dân tộc. Trong hoàn cảnh ấy, quan điểm sống cá nhân ích kỉ không thể tồn tại. Câu hỏi mà Tố Hữu đặt ra trong bài thơ khiến chúng ta phải bán khoăn suy nghĩ: Ôi! sống đẹp là thế nào hỡi bạn?
Vậy thế nào là sống đẹp?
Quan niệm sống đẹp của dân tộc Việt Nam đã có từ ngàn xưa. Lối sống nề nếp, thanh cao: Giấy rách phải giữ lấy lề; Đói cho sạch, rách cho thơm; Gần bùn mà chẳng hôi tanh mùi bùn... của người lao động chính là sống đẹp. Nguyễn Trăi cách đây sáu thế kỉ cũng đã nêu cao quan điểm sống tích cực: Tiên thiên hạ chi ưu nhi ưu, hậu thiên hạ chi lạc nhi lạc, tức là lo trước thiên hạ, vui sau thiên hạ. Suốt đời, ông canh cánh bên lòng lí tưởng phấn đấu và cống hiến cho đất nước được thái bình, dân chúng được ấm no, để những chốn thôn cùng xóm vắng không còn tiếng hờn giận, oán sầu.
Đến thế kỉ XX, Chủ tịch Hồ Chí Minh - vị lãnh tụ cách mạng vĩ đại của dân tộc Việt Nam, danh nhân văn hóa thế giới - đã kế thừa và phát huy cao độ quan điểm sống đẹp ấy và Bác đã cụ thể hóa thành một câu giản dị, dễ hiểu nhưng lại mang ý nghĩa sâu sắc của một chân lí: Mình vì mọi người, mọi người vì mình, vế: Mình vì mọi người được Bác Hồ đặt lên trước, vế: mọi người vì mình đặt ở sau là có ý nhấn mạnh mỗi cá nhân phải nhận thức được rằng có cống hiến rồi mới được hưởng thụ; hãy nghĩ đến nghĩa vụ trước rồi mới nghĩ đến quyền lợi sau.
Bác Hồ lấy chính bản thân mình để làm gương. Suốt một đời Bác hi sinh, công hiến cho dân, cho nước. Khi đã ở cương vị cao nhất là Chủ tịch nước Việt Nam Dân chủ Cộng hòa, Bác vẫn khẳng định: Tôi chỉ có một ham muốn, ham muốn tột bậc là dân ta ai cũng được tự do, no ấm, ai cũng được học hành. Cuộc sống đạm bạc, thanh khiết, mẫu mực của Bác Hồ có một sức thuyết phục rất lớn. Cả dân tộc tin tưởng và kính yêu Người. Sau khi Bác đã lên đường theo tổ tiên, nhà thơ Tổ Hữu khóc Bác bằng những vần thơ vô cùng xúc động:
Ôi, phải chi lòng được thảnh thơi
Năm canh bớt nặng nỗi thương đời
Bác ơi, tim Bác mênh mông thế
Ôm cả non sông, mọi kiếp người...
Bác sống như trời đất của ta
Yêu từng ngọn lúa, mỗi cành hoa
Tự do cho mỗi đời nô lệ
Sữa để em thơ, lụa tặng già...
Bác để tình thương cho chúng con
Một đời thanh bạch, chẳng vàng son
Móng manh áo vải, hồn muôn trượng
Hơn tượng đồng phơi những lối mòn.
Trước đây, theo lời Bác dạy, hàng triệu thanh niên miền Bắc đã tạm xa đồng ruộng, nhà máy, trường học để nắm chắc cây súng, lên đường chiến đấu chống xâm lược, bảo vệ Tô quốc Việt Nam yêu dấu:
Xẻ dọc Trường Sơn đi cứu nước,
Mà lòng phơi phới dậy tương lai.
(Tố Hữu)
Mĩ cút, Ngụy nhào, non sông ta liền một dải, cả dân tộc tay trong tay đoàn kết xây dựng một nước Việt Nam mới ngày càng phát triển. Tuổi trẻ lại một lần nữa xung phong vào những trận tuyến nóng bỏng của cuộc sống để góp phần xóa đi dấu tích chiến tranh, thay đổi bộ mặt đất nước, nâng cao cuộc sống nhân dân. Coi nhẹ quyền lợi của bản thân, coi trọng quyền lợi tập thể, sống có lí tưởng, hoài bão đúng đắn, sẵn sàng cống hiến sức lực, tài năng cho sự nghiệp chung của dân tộc - đó là sống đẹp.
Xung quanh ta có rất nhiều gương sáng chứng minh cho quan điểm sống mình vì mọi người. Một cựu chiến binh tham gia kháng chiên chống Mĩ, nay tuổi đã ngoài sáu mươi, nguồn sống duy nhất là số lương hưu ít ỏi mà vẫn ngày ngày viết thư, thông báo tin tức cho thân nhân của những liệt sĩ còn nằm rải rác ở khắp các chiến trường, để các liệt sĩ được trở về yên nghỉ trên mảnh đất quê hương. Chị Tư Hồng, một y tá quân y sau hòa bình đã bỏ công sức gần hai mươi năm để đi tìm hài cốt đồng đội. Chị mang lại niềm vui cho hàng trăm gia đình liệt sĩ. Công việc chị làm hoàn toàn tự nguyện, tự giác, xuất phát từ lòng nhân ái, từ tình đồng đội, đổng chí thiêng liêng. Sống như chị là sống đẹp.
Có thể kể thêm những tấm gương sống đẹp khác như chị Hướng Dương, bị tai nạn cụt cả hai chân vẫn không bi quan, chán nản, vẫn vươn lên bằng nghị lực mạnh mẽ để trở thành người có ích cho đời. Chị đã lập ra thư viện sách nói để phục vụ các em học sinh khiếm thị. Các em coi chị Hướng Dương là cô Tiên đã đem ánh sáng tinh thần đến cho những người tưởng chừng suốt đời phải sống trong bóng tối. Hay như chị Trịnh Tiểu Hương - một trẻ bụi đời năm xưa - nay đã trở thành người mẹ hiền của hàng trăm trẻ mồ côi, bất hạnh. Tất cả mọi suy nghĩ, hành động của chị đều xuất phát từ một mục đích: đem lại tình thương yêu và niềm tin cho các em trong cuộc sống. Gần hơn nữa, cụ thể hơn nữa là sự chia sẻ của nhân dân cả nước đối với đồng bào các vùng bị thiên tai, bão lụt. Một miếng khi đói bằng một gói khi no; Lá lành đùm lá rách… Dẫu chỉ là một vài chục ngàn của bác xích lô, em học trò, chị buôn gánh bán bưng.., hoặc vài chục, vài trăm triệu của những nhà doanh nghiệp lớn, nhưng tất thảy đều đáng quý vì nó chứng minh cho truyền thống nhân ái - một lối sống đẹp của dân tộc Việt Nam.
Xin trích hai đoạn thơ cũng trong bài Một khúc ca của nhà thơ Tố Hữu để kết thúc bài viết này:
Nếu là con chim, chiếc lá
Thì con chim phải hót, chiếc lá phải xanh.
Lẽ nào vay mà không có trả
Sống là cho đâu chỉ nhận riêng mình.
Ôi! Sống đẹp là thế nào hỡi bạn?
Bữa cơm dù dưa muối đầy vơi
Chân lí chẳng bao giờ đổi bán
Tình thương vô hạn để cho đời.
