Tuyên ngôn độc lập là lời tuyên bố về chủ quyền của đất nước và khẳng định không một thế lực nào được phép xâm phạm vào quyền độc lập ấy. Trong bài thơ Sông núi nước Nam, tác giả đã tuyên bố chủ quyền về lãnh thổ và thể hiện niềm tự hào, quyết tâm bảo vệ đất nước. “Sông núi nước Nam vua Nam ở”. Như vậy, nước Nam là của người Nam, đó là điều đã được ghi tại “thiên thư’ (sách trời). Tác giả viện đến thiên thư vì trong xã hội xưa người ta vẫn coi trời là dâng tối cao. Người Trung Quốc cổ đại tự coi mình là trung tâm của vũ trụ nên vua của họ được gọi là “đế”, các nước chư hầu nhỏ hơn bị họ coi là “vương” (vua của những vùng đất nhỏ). Trong bài thơ này, tác giả đã cố ý dùng từ “Nam dế” (vua nước Nam) để hàm ý sánh ngang với “đế” của nước Trung Hoa rộng lớn. Chẳng những vậy, bài thơ còn thế hiện ý chí bảo vệ non sông ở lời khẳng định chắc chắn rằng nếu kẻ thù vi phạm vàọ quyền tự chủ ấy của nước ta thì chúng sẽ phải chuốc lấy bại vong: “Nhất đẳng hành khan thủ bại hư" - “Chúng bay sẽ bị đánh tơi bời”. Với những ý nghĩa ấy, “Nam quốc sơn hà” của Lí Thường Kiệt xứng đáng là bản tuyên ngôn độc lập đầu tiên của nước ta.
