Mở đầu bản Tuyên ngôn Độc lập (1945) chủ tịch Hồ Chí Minh đã trích dẫn: Tất cả mọi người đều sinh ra có quyền bình đẳng. Tạo hoá cho họ những quyền không ai có thể xâm phạm được; trong những quyền ấy, có quyền được sống, quyền tự do và quyền mưu cầu hạnh phúc. - Tuyên ngôn Độc lập của Mĩ (1176); Người ta sinh ra tự do và bình đẳng về quyền lợi, và phải luôn luôn được tự do và bình đẳng về quyền lợi - Tuyên ngôn Nhân quyền và Dân quyền của Cách mạng Pháp (1791). Xét trong hệ thống lập luận của Tuyên ngôn Độc lập, nhũng trích dẫn này có một ý nghĩa đặc biệt quan trọng.
Trước hết, những nội dung trích dẫn có vai trò như là những tiên đề, là chân lí đã được công nhận, đó là điểm xuất phát để Hồ Chí Minh đưa ra những lí lẽ thuyết phục khẳng định quyền độc lập, tự do của dân tộc Việt Nam. Tuyên ngôn Độc lập của Mĩ và Tuyên ngôn Nhân quyền và Dân quyền của Pháp đã được cả nhân loại ghi nhận, không ai có thể bác bỏ được. Chân lí về quyền tự do, bình đẳng của con người được khẳng định trong Tuyên ngôn của Mĩ và Pháp sẽ khẳng đinh một chân lí: Nước Việt Nam có quyền hưởng tự do và độc lập và sự thật đã thành một nước tự do, độc lập.
Xét trong bối cảnh lịch sử cụ thể, việc trích dẫn trên còn có một ý nghĩa khác. Đối tượng của bản Tuyên ngôn Độc lập không chỉ là quốc dân đồng bào mà còn nhằm vào đê quốc Anh, Mĩ và nhất là thực dân Pháp. Khi Hồ Chí Minh đọc bản Tuyên ngôn Độc lập thì ở phía nam Việt Nam, thực dân Pháp núp sau lưng quân đội Anh với danh nghĩa quân Đồng minh vào giải giáp quân đội Nhật; ở phía bắc, tay sai của Mĩ là quân Tàu - Tưởng đã chực sẵn ở biên giới nhăm nhe đổ vào nước ta. Mặt khác, Hồ Chí Minh đã phán đoán được rằng mâu thuẫn giữa Anh - Pháp - Mĩ và Liên Xô có thể sẽ làm cho Anh - Mĩ nhân nhượng với Pháp, để Pháp quay lại Đông Dương. Như vậy, trích dẫn hai bản Tuyên ngôn của Mĩ và Pháp, Hồ Chí Minh đã lấy chính tư tưởng của tổ tiên người Mĩ, người Pháp để phản bác lại luận điệu của chúng. Có thể nói, Hồ Chí Minh đã sử dụng khéo léo thủ pháp gậy ông đập lưng ông trong nghệ thuật lập luận.
Về mặt nội dung tư tưởng, việc trích dẫn hai bản Tuyên ngôn của Mĩ và Pháp đồng thời với hàm ý đặt cuộc cách mạng của Việt Nam ngang hàng với cách mạng của Mĩ và Pháp. Nếu như nhiệm vụ của cuộc cách mạng Mĩ là độc lập dân tộc thì Hồ Chi Minh nêu rõ: Dân ta đã đánh đổ các xiềng xích thực dân gần 100 năm nay để gây dưng nên nước Việt Nam độc lập. Nếu như nhiệm vụ cơ bản của cuộc cách mạng Pháp là tự do, dân chủ thì Hồ Chí Minh cũng đã khẳng định: Dân ta lại đánh đổ chế độ quân chủ mấy mươi thế kỉ mà lập nên chế độ Dân chủ Cộng hoà.
Như vậy, chỉ ở việc phân tích nghệ thuật trích dẫn chứng ta cũng đẫ thấy đươc sự hoàn chỉnh, chặt chẽ cả về mặt nội dung và hình thức của Tuyên ngôn Độc lộp, một tác phẩm nghị luận bất hủ của Hồ Chí Minh.
