Đang chuẩn bị liên kết để tải về tài liệu:
Phan Huy Ôn, nhà sử học kiêm toán học ở thế kỷ XVIII 1

Phan Huy Ôn, nhà sử học kiêm toán học ở thế kỷ XVIII 1 Phan Huy Ôn là con ông Phan Huy Cận (sau đổi là Áng) và là em ông Phan Huy Ích, một nhân vật có nhiều đóng góp vào cuộc khởi nghĩa Tây Sơn. Họ Phan này gốc ở chợ Cày (tức làng Ngọc Điền, nay thuộc huyện Thạch Hà, Hà Tĩnh), về sau mới rời sang làng Canh Hoạch ở cùng tỉnh1. Cuối đời Lê, nhân Phan Huy Cận ra làm quan ở Thăng Long, gia đình này mới nhập tịch làng Thuỵ Khuê, sáng lập ra chi. | Phan Huy Ôn nhà sử học kiêm toán học ở thế kỷ XVIII 1 Phan Huy Ôn là con ông Phan Huy Cận sau đổi là Áng và là em ông Phan Huy Ích một nhân vật có nhiều đóng góp vào cuộc khởi nghĩa Tây Sơn. Họ Phan này gốc ở chợ Cày tức làng Ngọc Điền nay thuộc huyện Thạch Hà Hà Tĩnh về sau mới rời sang làng Canh Hoạch ở cùng tỉnh1. Cuối đời Lê nhân Phan Huy Cận ra làm quan ở Thăng Long gia đình này mới nhập tịch làng Thuỵ Khuê sáng lập ra chi họ Phan ở Sài Sơn tỉnh Hà Sơn Bình cũ. Huy Ôn thuở còn trẻ tên là Khuông lớn lên đi thi đổi là Uông tự Trọng Dương hiệu Nhã Hiên đến sau khi đỗ thi hương lại đổi tên là Ôn tự Hoà Phủ hiệu Chỉ An. Năm ông đỗ giải nguyên mới 20 tuổi 1774 đến năm 26 tuổi 1779 đỗ đồng tiến sỹ sau làm đốc đồng2 Sơn Tây rồi Thái Nguyên và Thị chế Hàn lâm viện đến năm 32 tuổi 1786 thì mất được tặng Mỹ Xuyên bá và truy tặng tước Mỹ Xuyên hầu. Năm ông mất chính là năm Quang Trung kéo quân ra Thăng Long diệt họ Trịnh củng cố lại ngôi vua cho nhà Lê. Huy Ôn tuy mất lúc còn trẻ tuổi nhưng cũng để lại một số tác phẩm có giá trị có lẽ ông tranh thủ biên soạn trong lúc làm quan nhất là khi ở Viện hàn lâm. Tác phẩm của ông ngoài một số bài thơ nhỏ lẻ có các tập đăng khoa lục như Liệt huyện đăng khoa lục Khoa bảng tiêu kỳ Nghệ An tạp ký và đặc biệt có quyển Chỉ minh lập thành toán pháp. Về các tập đăng khoa lục Huy Ôn dựa theo tài liệu cũ sắp xếp lại có hệ thống hơn một mặt theo các triều đại mặt khác theo các trấn tỉnh các huyện liệt kê danh sách các người đỗ đại khoa như tam khôi trạng nguyên bảng nhãn thám hoa tiến sĩ tức Hoàng giáp đồng tiến sĩ ở các kỳ thi chính tức có định kỳ. Ngoài ra tác giả có lưu ý ghi chép danh sách người thi đỗ ở các kỳ thi đặc biệt không định kỳ như các khoa Minh kinh hoành từ chế khoa. Như vậy trong quyển Liệt huyện đăng khoa lục ông đã có công viết tiểu sử rất kỹ một số người có tên tuổi thí dụ Nguyễn Trãi và có công sắp xếp rành mạch từng huyện một đặc biệt trong tỉnh Nghệ An là tỉnh chánh quán của ông ông đã tìm tòi bổ sung được một số người