Bài báo tìm hiểu về đặc điểm nhân vật trợ giúp trong truyện cổ tích về người con riêng của một số dân tộc thiểu số miền núi phía Bắc. Hai dạng xuất hiện độc đáo của loại nhân vật này là: người mẹ cùng các dạng hóa thân của người mẹ và con hổ. Đặc điểm này thể hiện sự chi phối mạnh mẽ của tín ngưỡng thờ cúng tổ tiên, vật tổ và tô tem giáo nguyên thủy đối với những chủ nhân của các truyện kể. | NHÂN VẬT TRỢ GIÚP TRONG TRUYỆN CỔ TÍCH VỀ NGƯỜI CON RIÊNG CỦA MỘT SỐ DÂN TỘC THIỂU SỐ Ở MIỀN NÚI PHÍA BẮC VIỆT NAM Nguyễn Thị Minh Thu* Trường Đại học Sư phạm - ĐH Thái Nguyên TÓM TẮT Bài báo tìm hiểu về đặc điểm nhân vật trợ giúp trong truyện cổ tích về người con riêng của một số dân tộc thiểu số miền núi phía Bắc. Hai dạng xuất hiện độc đáo của loại nhân vật này là: người mẹ cùng các dạng hóa thân của người mẹ và con hổ. Đặc điểm này thể hiện sự chi phối mạnh mẽ của tín ngưỡng thờ cúng tổ tiên, vật tổ và tô tem giáo nguyên thủy đối với những chủ nhân của các truyện kể. Ngoài ra, đứng về phương diện xã hội học, sự trở lại của người mẹ chính là sự khẳng định tinh thần đấu tranh, khát vọng được sống, được có vị trí trong gia đình của những người vợ cả bất hạnh trong chế độ xã hội phụ hệ, đồng thời thể hiện tiếng nói chia sẻ, bênh vực của các tác giả dân gian với những con người này. Qua đó, chúng ta có thể khẳng định sự đan cài giữa yếu tố hoang đường kỳ ảo với hiện thực, giữa yếu tố tín ngưỡng nguyên thủy với đời sống thực tế là một nét đặc trưng trong truyện cổ tích về người con riêng của các dân tộc thiểu số miền núi phía Bắc. Từ khóa: nhân vật trợ giúp, kiểu truyện cổ tích về người con riêng, truyện cổ dân tộc thiểu số, văn học dân gian, văn hóa dân gian Kiểu truyện về người con riêng (hay còn gọi là kiểu truyện Tấm Cám) là một trong những kiểu truyện cổ tích thần kỳ phổ biến trong kho tàng cổ tích các dân tộc Việt Nam cũng như trên thế giới. Hầu như dân tộc nào cũng lưu giữ được trong kho truyện kể của mình ít nhất một cốt truyện về số phận người con riêng, một kiểu nhân vật bất hạnh điển hình trong chế độ xã hội đã có sự phân hóa giàu nghèo, sự phân biệt giai cấp. Một trong những đặc sắc của truyện cổ tích thần kỳ nói chung, trong đó có truyện về người con riêng là sự xuất hiện thường xuyên của nhân vật, lực lượng trợ giúp thần kỳ. Mỗi khi nhân vật người con riêng gặp khó khăn và cần phải vượt qua thử thách thì nhân vật thần kỳ lại xuất hiện để bày cách .
