Bài viết này sẽ tập trung làm rõ vấn đề cảm hứng hiện thực trong tác phẩm Vũ trung tùy bút của tác giả Phạm Đình Hổ trên các phương diện xã hội cũng như phong tục tập quán, chế độ khoa cử và cuộc sống kinh kì | Cảm hứng hiện thực trong Vũ trung tùy bút của Phạm Đình Hổ HNUE JOURNAL OF SCIENCE DOI: Social Sciences, 2019, Volume 64, Issue 8, pp. 33-43 This paper is available online at CẢM HỨNG HIỆN THỰC TRONG VŨ TRUNG TÙY BÚT CỦA PHẠM ĐÌNH HỔ Lê Việt Đoàn Trường Trung học phổ thông Hồ Thị Kỷ, Cà Mau Tóm tắt. Phản ánh hiện thực là một trong những thuộc tính quan trọng của văn học. Về mặt lí luận, hiện thực không chỉ là nội dung tư tưởng của tác phẩm văn chương mà còn là chìa khóa giúp ta khám phá thế giới nghệ thuật trong cảm quan của người nghệ sĩ. Bài viết này sẽ tập trung làm rõ vấn đề cảm hứng hiện thực trong tác phẩm Vũ trung tùy bút của tác giả Phạm Đình Hổ trên các phương diện xã hội cũng như phong tục tập quán, chế độ khoa cử và cuộc sống kinh kì. Từ khóa: Phản ánh hiện thực, văn học, cảm hứng hiện thực, thế giới nghệ thuật. 1. Mở đầu Tìm hiểu văn học cổ điển với tinh thần “ôn cố nhi tri tân” từ lâu đã được đặt ra trong giới nghiên cứu văn học ở Việt Nam. Trong văn xuôi tự sự trung đại giai đoạn nửa cuối thế kỉ XVIII đến nửa đầu thế kỉ XIX nổi lên nhiều tác phẩm không chỉ có giá trị về mặt văn học mà còn có giá trị về mặt lịch sử, văn hóa. Trong bài viết này, chúng tôi bước đầu tìm hiểu những giá trị đó trong tác phẩm Vũ trung tùy bút – một trong những tác phẩm nổi tiếng nhất của Phạm Đình Hổ dưới góc nhìn cảm hứng hiện thực. Nghiên cứu về Vũ trung tùy bút không còn là điều mới mẻ, nhiều công trình lớn đã nhắc đến tác giả, tác phẩm này như Văn học Việt Nam: thế kỉ X - nửa đầu thế kỉ XVIII [4], Góp phần xác lập hệ thống quan niệm văn học trung đại Việt Nam [6], Con đường giải mã văn học trung đại Việt [7], với những nhận định đúng đắn, xác đáng và công bằng. Trong những nghiên cứu ấy, có thể nói, Ngô Thị Phượng với Hình tượng tác giả trong Vũ trung tùy bút [8] đăng trên Tạp chí Nghiên cứu Văn học, số 6 năm 2015 có những ý tưởng toàn diện, phác thảo được .
