Sau cuộc khủng hoảng tài chánh 1997-98, các nước châu Á đã chú trọng nhiều về việc hợp tác và hợp nhất kinh tế và tài chánh trong khu vực. Phản ứng này chủ yếu có tính cách tự vệ. | KHU VỰC HOÁ VÀ TOÀN CẦU HOÁ TẠI CHÂU Á THÁI BÌNH DƯƠNG Trần Quốc Hùng* Tóm tắt Bài viết phân tích và đánh giá vai trò tích cực của các Hiệp Ðịnh Tự Do Thương Mại Khu Vực trong bối cảnh cơ chế tự do thương mại đa phương GATT/WTO ; của AFTA trong bối cảnh thương mại thế giới ; của TQ sau khi gia nhập WTO ; và đề nghị một số vấn đề chính sách cho các nước ASEAN, nhất là cho Việt Nam. Sau cuộc khủng hoảng tài chánh 1997-98, các nước châu Á đã chú trọng nhiều về việc hợp tác và hợp nhất kinh tế và tài chánh trong khu vực. Phản ứng này chủ yếu có tính cách tự vệ. Trải qua cuộc khủng hoảng, các nước này cảm thấy trơ trọi và bất lực trước những thế lực kinh tế đa quốc gia, chi phối dòng chảy tư bản khổng lồ trong nền kinh tế toàn cầu. Tăng cường hợp tác với các nước lân cận, đồng cảnh ngộ, có khả năng tạo thành một lực lượng đối trọng, hy vọng giúp các nước này giành lại một phần quyền chủ động trong chính sách kinh tế. Ðiều này giải thích sự hưởng ứng của các nước châu Á đối với đề nghị thành lập Qũy Tiền Tệ Châu Á (Asian Monetary Fund: AMF). Ðề nghị này của Nhật, nhằm muốn tăng cường ảnh hưởng của mình trong khu vực, đã không được các nước phương Tây và IMF đồng ý, vì họ cho rằng AMF không đặt điều kiện tài trợ một cách chặt chẽ (conditionality; nhằm buộc nước đi vay phải thay đổi chính sách sai lầm và cải cách định chế yếu kém, vốn là nguyên nhân cơ bản của khủng hoảng) nên sẽ không có hiệu quả, nhất là trong việc gây lại lòng tin của giới đầu tư thế giới. Ngoài ra, nó cũng có thể pha loãng, hay mâu thuẫn, với các chương trình tài trợ của IMF. Vì vậy, dự án AMF rốt cuộc trở thành Chương Trình Tài Trợ Miyazawa, với số vốn khiêm nhường (nhưng vẫn có phần hữu ích cho các nước Ðông Nam Á bị khủng hoảng). 20 THỜI ÐẠI số 6 Chủ nghĩa khu vực châu Á, không những bị các nước phương Tây "tẩy chay", mà còn bị một số nước trong khu vực tiếp tục nhìn theo lăng kính "tự vệ", nên đã không phát huy đúng mức khả năng tích cực của nó trong việc thúc đẩy phát triển và hội nhập kinh tế thế