Nguyễn Cửu Thế (1666-1731) sinh ra trong một gia đình có truyền thống võ tướng, phụng sự cho chúa Nguyễn ở Đàng Trong. Ông là người đã tiếp nối và phát huy truyền thống đó của gia đình, dòng họ. Ông làm quan trải ba triều chúa Nguyễn, một lòng trung cần với sự nghiệp của chúa. | Dấu ấn của một vị quan thời Chúa Nguyễn qua góc nhìn làng xã vùng Huế 150 Tạp chí Nghiên cứu và Phát triển, số 3 (129) . 2016 ĐẤT NƯỚC - NHÂN VẬT DẤU ẤN CỦA MỘT VỊ QUAN THỜI CHÚA NGUYỄN QUA GÓC NHÌN LÀNG XÃ VÙNG HUẾ Võ Khắc Vãng* Mai Văn Được** 1. Sự nghiệp của một vị quan trải ba đời chúa - Trung quốc công Nguyễn Cửu Thế (1666-1731) Nguyễn Cửu Thế sinh ngày 18/4/1666, quê gốc ở huyện Tống Sơn, Thanh Hóa, là con thứ ba của Trấn thủ doanh Bố Chính Nguyễn Cửu Ứng và bà Đặng Thị Võng. Ông nội của Nguyễn Cửu Thế là Chưởng doanh Nguyễn Cửu Kiều, người đã mang mật thư và bảo ấn mà Chính phi Nguyễn Phúc Ngọc Tú (con gái của chúa Nguyễn Hoàng và là vợ của chúa Trịnh Tráng) giao cho từ Đông Đô vào Đàng Trong dâng lên chúa Nguyễn Phúc Nguyên vào năm 1623;(1) và cũng từ đó, mở đầu cho quá trình định cư của dòng họ Nguyễn Cửu ở đất Đàng Trong.(2) Sinh trưởng trong một gia đình dòng dõi làm quan nhiều đời lại được mang quốc tính (họ của chúa),(3) từ nhỏ Nguyễn Cửu Thế đã được ấm tử tiến thân, ban đầu quản đội Tiểu sai, phụng chức Cần cẩn dưới đời chúa Nguyễn Phúc Thái (1687-1691). Đến đời chúa Nguyễn Phúc Chu (1691-1725), ông được thăng làm chức Chưởng cơ.(4) Mùa xuân năm Kỷ Sửu (1709), người em của Nguyễn Cửu Thế là Cai đội Khâm Minh hầu Nguyễn Cửu Ta(5) cùng với Nội hữu Chưởng doanh Tống Phúc Thiệu (con Nội tả Chưởng doanh Tống Phúc Trí) “ngầm mưu làm việc trái phép”.(6) Biết chuyện, Nguyễn Cửu Thế đã bỏ qua tình riêng, mật báo lên chúa. Sau đó, Cửu Ta và Phúc Thiệu bị quân chúa bắt, tra xét. Chúa khen Nguyễn Cửu Thế đã vì việc nước, dẹp yên nổi loạn và thăng ông lên chức Nội hữu Chưởng doanh, đồng thời gả con gái thứ hai của chúa cho ông là Công nữ Ngọc Phượng.(7) Ông còn được chúa tặng đôi liễn ngự chế(8) với nội dung như sau: “Vi đống vi lương, trọng trấn Nam triều lương hữu bật. Thức kim thức ngọc, tráng ngô quốc lão điện bàn an.” Nghĩa là: “Làm cột làm rường, trọng trấn Nam triều thật là phụ bật xứng đáng. Như .
