Nối tiếp nội dung phần 1, phần 2 cuốn "Nhà nước thế tục" trình bày các nội dung: Nhà nước thế tục và tôn giáo; tính thế tục và nhà nước; từ chủ nghĩa thế tục đến tính thế tục - Mô hình nhà nước thế tục ở Việt Nam. | 4 NHÀ NƯỚC THẾ TỤC VÀ TÔN GIÁO 315 Nếu chủ nghĩa duy lý muốn ngự trị thế giới mà không cần biết nhu cầu tôn giáo tâm linh của linh hồn thì kinh nghiệm của Cách mạng Pháp còn đó để chỉ cho thấy hậu quả của sự nhầm lẫn đó . WILL DURANT 1968 317 1. TÌNH TRẠNG NHÀ NƯỚC THẾ TỤC HIỆN NAY 319 . Có cuộc khủng hoảng của chủ nghĩa thế tục 319 . Trở lại nguyên lý chủ nghĩa thế tục mácxít một cách lý giải 327 2. TÔN GIÁO VÀ NHÀ NƯỚC THẾ TỤC NHỮNG VẤN ĐỀ ĐẶC THÙ VÀ LỊCH SỬ 343 . Nhà nước thế tục và Công giáo 343 . Nhà nước thế tục và nước Tòa thánh Vaticăng 348 . Nhà nước thế tục và Hồi giáo 360 3. TÔN GIÁO VÀ NHÀ NƯỚC THẾ TỤC MẤY VẤN ĐỀ CẤP BÁCH 389 . Những xung đột thường xuyên 389 . Những xung đột pháp lý 401 4. NHÀ NƯỚC THẾ TỤC VÀ VĂN HÓA ĐẠO ĐỨC 407 . Tư tưởng triết lý xã hội 407 . Đạo đức tôn giáo và đạo đức xã hội 409 . Quan hệ tôn giáo - đạo đức mở rộng trong xu thế thế tục 411 318 1. TÌNH TRẠNG NHÀ NƯỚC THẾ TỤC HIỆN NAY . Có cuộc khủng hoảng của chủ nghĩa thế tục Như đã trình bày ở chương trên cuộc khủng hoảng của chủ nghĩa thế tục đã xảy ra ở nước Pháp. Phải nói thêm rằng cuộc khủng hoảng đó chủ yếu là những khó khăn nghịch lý của sự phân tách theo thể chế thế tục phân tách cứng ưu tiên hệ tư tưởng. Thực ra những biểu hiện của cuộc khủng hoảng còn phong phú và rộng rãi hơn ở các nhà nước thế tục ngoài Âu - Mỹ khi mà chủ nghĩa thế tục ở đây đang phải đối chọi với các khuynh hướng của chủ nghĩa dân tộc như ở Ấn Độ là chủ nghĩa dân tộc Ấn giáo của Gandhi chủ nghĩa dân túy vị kỷ thế tục chủ nghĩa duy lý chủ nghĩa vô thần . Cuốn sách Chủ nghĩa thế tục của Andrew Copson vừa ra mắt đầu năm 2018 lập tức được chú ý bởi những câu hỏi đại loại như thế này. Theo tác giả hơn ba thập kỷ qua tình trạng các nhà nước thế tục đã trở nên căng thẳng. A. Copson lưu ý rằng gốc tích của sự khủng hoảng bắt đầu từ chính chủ nghĩa thế tục ý thức hệ nền móng của các nhà nước thế tục đã bị sức ép từ nhiều phía từ các khuynh hướng của chủ nghĩa dân tộc chủ nghĩa
