Bài viết nghiên cứu ảnh hưởng của mất cân bằng khối lượng và nhiệt độ lên sự hình thành trạng thái ngưng tụ exciton trong các hệ bán kim loại, bán dẫn. Trong khuôn khổ của gần đúng Hartree-Fock không giới hạn, chúng tôi rút ra hệ phương trình tự hợp xác định tham số trật tự trạng thái ngưng tụ exciton, từ đó áp dụng gần đúng pha ngẫu nhiên tìm ra hàm cảm ứng exciton tĩnh. | 32 Đỗ Thị Hồng Hải Phan Văn Nhâm Tạp chí Khoa học và Công nghệ Đại học Duy Tân 6 61 2023 32-39 6 61 2023 32-39 Trạng thái ngưng tụ exciton mất cân bằng khối lượng trong bán kim loại bán dẫn Mass imbalance excitonic condensation in the semimetallic semiconducting materials Đỗ Thị Hồng Hảia Phan Văn Nhâmb Do Thi Hong Haia Phan Van Nhamb a Trường Đại học Mỏ - Địa chất 18 phố Viên Đức Thắng Bắc Từ Liêm Hà Nội Việt Nam a Hanoi University of Mining and Geology 18 Vien street Duc Thang Bac Tu Liem Hanoi Vietnam b Viện Nghiên cứu và Phát triển Công nghệ Cao Trường Đại học Duy Tân Đà Nẵng Việt Nam b Institute of Research and Development Duy Tan University Da Nang 550000 Vietnam Ngày nhận bài 08 08 2023 ngày phản biện xong 25 08 2023 ngày chấp nhận đăng 20 10 2023 Tóm tắt Chuyển pha trạng thái ngưng tụ exciton trong bán kim loại bán dẫn do mất cân bằng khối lượng của điện tử và lỗ trống được xem xét thông qua khảo sát đồng thời tính chất của tham số trật tự trạng thái ngưng tụ exciton và hàm cảm ứng exciton tĩnh trong mô hình Falicov-Kimball mở rộng có tương tác điện tử - phonon. Áp dụng gần đúng Hartree-Fock không giới hạn chúng tôi thu được hệ phương trình tự hợp xác định tham số trật tự. Trong pha đồng nhất hàm cảm ứng exciton tĩnh cũng được xác định bằng gần đúng pha ngẫu nhiên. Kết quả tính số khẳng định khi nhiệt độ đủ thấp và mất cân bằng khối lượng đủ nhỏ hệ tồn tại trạng thái ngưng tụ exciton. Bức tranh thăng giáng liên kết cặp điện tử lỗ trống do mất cân bằng khối lượng ở gần nhiệt độ chuyển pha trạng thái ngưng tụ được cũng được đề cập. Từ khóa Ngưng tụ exciton cảm ứng exciton tĩnh mô hình Falicov-Kimball mở rộng liên kết điện tử - phonon mất cân bằng khối lượng. Abstract The excitonic condensation phase transition induced by the mass imbalance of electrons and holes in semimetal semiconducting materials is considered by examining signatures of the excitonic condensate order parameter and the static excitonic susceptibility in the extended Falicov-Kimball model .
