Vi rút cúm A thuộc họ Orthomyxoviridae và có bộ gen phân đoạn bao gồm các đoạn ARN sợi đơn âm [1]. Vi rút cúm A được chia thành các phân nhóm dựa trên đặc điểm di truyền và kháng nguyên của hai glycoprotein bề mặt là hemagglutinin (HA) và neuraminidase (NA). Bài viết trình bày đặc điểm sinh học của các chủng vi rút cúm A/H5N6 lưu hành trên gia cầm tại một số tỉnh miền Trung Việt Nam, tháng 9/2020-3/2021. | Nghiên cứu khoa học công nghệ ĐẶC ĐIỂM SINH HỌC CỦA CÁC CHỦNG VI RÚT CÚM A H5N6 LƯU HÀNH TRÊN GIA CẦM TẠI MỘT SỐ TỈNH MIỀN TRUNG VIỆT NAM THÁNG 9 2020- 3 2021 TRẦN THỊ NHÀI 1 MARCHENKO V. YU. 2 BÙI THỊ HƯƠNG 1 NGUYỄN HỒNG QUANG 1 NGUYỄN MẬU THẠCH 1 LÊ VĂN QUANG 1 GUDYMO A. S. 2 GONCHAROVA N. I. 2 RYZHIKOV A. B. 2 GAVRILOVA E. V. 2 1. ĐẶT VẤN ĐỀ Vi rút cúm A thuộc họ Orthomyxoviridae và có bộ gen phân đoạn bao gồm các đoạn ARN sợi đơn âm 1 . Vi rút cúm A được chia thành các phân nhóm dựa trên đặc điểm di truyền và kháng nguyên của hai glycoprotein bề mặt là hemagglutinin HA và neuraminidase NA . Danh pháp của những loại vi rút này dựa trên sự kết hợp của các kiểu gen HA H1 - H18 và NA N1 - N11 . Thuỷ cầm đặc biệt là thuỷ cầm hoang dã là nguồn chứa tự nhiên của tất cả các phân nhóm cúm A 2 ngoại trừ H17N10 và H18N11 được tìm thấy gần đây ở dơi 3 4 . Vi rút cúm A được phát hiện ở nhiều loại vật chủ bao gồm người lợn ngựa chó mèo và động vật biển có vú. Tại Việt Nam vi rút cúm độc lực cao H5N1 dòng Gs GD được phát hiện vào năm 2001 5 và nhiều clade đã được xác định kể từ đó 6-7 . Từ năm 2003 đến năm 2013 vi rút cúm độc lực cao H5N1 lưu hành rất rộng rãi tại Việt Nam ban đầu là clade 1 sau đó là các clade và dần thay thế cho clade 1. Từ năm 2008 - 2009 các vi rút H5N1 clade tiến hóa từ clade 1 đã trở nên chiếm ưu thế ở các tỉnh phía Nam và không còn phát hiện ở Việt Nam sau tháng 4 2014. Cúm A H5N6 lần đầu tiên được phát hiện tại Việt Nam vào tháng 4 năm 2014 trên đàn gà nuôi tại huyện Tràng Định tỉnh Lạng Sơn. Sau đó H5N6 được phát hiện vào ngày 23 tháng 6 năm 2014 trên đàn vịt nuôi tại thôn Tân Sơn xã Kỳ Thọ huyện Kỳ Anh tỉnh Hà Tĩnh. Kết quả xét nghiệm bằng giải trình tự gen của các mẫu vi rút cúm A H5N6 phát hiện được cho thấy có sự tương đồng đến 99 với chủng vi rút cúm A H5N6 gây tử vong đầu tiên trên người tại tỉnh Tứ Xuyên Trung Quốc vào tháng 4 2014 8 . Vi rút cúm gia cầm H5N1 tại Việt Nam từ năm 2018 đến nay thuộc nhánh chủ yếu tại .
